Trzebiel

Trzebiel

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	żarski
Gmina	Trzebiel
Liczba ludności (2009)	1347[2]
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	68-212[3]
Tablice rejestracyjne	FZA
SIMC	0916029
Położenie na mapie gminy Trzebiel Trzebiel
Położenie na mapie Polski Trzebiel
Położenie na mapie województwa lubuskiego Trzebiel
Położenie na mapie powiatu żarskiego Trzebiel
51°38′05″N 14°48′59″E[1]

Trzebiel (tuż po wojnie Trebuła^[4], niem. Triebel, dlnłuż. Trjebule lub Trjebul, 1945-46 Trąby) – wieś i siedziba gminy w województwie lubuskim, w powiecie żarskim, dawniej miasto. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Trzebiel leży około 5 km od granicy z Niemcami, przy drodze krajowej nr 12 i autostradzie A18.

W 2009 roku miejscowość liczyła 1347 mieszkańców.

Historia

Pierwsza wzmianka historyczna dotycząca miejscowości pochodzi z 1301 roku, choć na pewno powstała ona dużo wcześniej. Do 1337 pozostawało w granicach piastowskiego księstwa jaworskiego, powstałego w wyniku postępującego rozbicia dzielnicowego Polski^[5]. W 1318 roku miasto otrzymało przywilej sądowniczy. Od pierwszej połowy XIV w. (pomiędzy 1319 a 1329 r.) do 1765 roku było własnością różnych rodów rycerskich: Hackebornów, Hornów, Bibersteinów i Promnitzów. Od pierwszej połowy XIV w. do 1815 roku było też stolicą trzebielskiego państwa stanowego. Miasto zostało niemal całkowicie zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej (1618–1648). Ocalało wówczas zaledwie 180 mieszkańców. W drugiej połowie XIX wieku powstały dwie huty szkła będące największymi miejscowymi zakładami, które w 1924 roku zatrudniały 283 robotników^[6]. W 1939 roku w mieście zamieszkiwały 2354 osoby. Podczas działań wojennych w 1945 roku zostało prawie całkowicie zniszczone^{[potrzebny przypis]}. Po wojnie utraciło prawa miejskie.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

• Układ urbanistyczny z XIV–XIX wieku
• Zamek-pałac, barokowo-renesansowy z XVI–XVII wieku, przebudowany w 1729 roku
• Wieża mieszkalna „Zameczek”, z początku XIV w., przebudowana w XVI wieku
• Miejskie mury obronne, fragmenty z XV wieku
• Ruina baszty wieży miejskiej przy dawnej Bramie Żarskiej z połowy XIV w.
• Miejsce straceń z pozostałością szubienicy studniowej z XVI wieku
• Domy, ul. Żarska 11, 13, 15, 16, 20, z XVIII–XIX wieku

inne zabytki:

• Przyziemie dawnego kościoła parafialnego, z XIV w.
• Przyziemie dawnego ratusza, z XVI w.
• Kaplica cmentarna z 1 połowy XIX w.
• Stacja kolejowa z 1871 r.

Ludzie związani z Trzebielem

Galeria

• 
  Urząd Gminy
• 
  Pozostałości baszty Bramy Żarskiej
• 
  Pałac
• 
  Kościół Matki Bożej Królowej Polski

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140944
2. Bank Danych Lokalnych.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1310 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
5. Deutsche Biographie – Heinrich I [online], deutsche-biographie.de [dostęp 2019-11-29] .
6. ZbigniewZ. Bujakiewicz ZbigniewZ., Gospodarka ziemi lubuskiej w dobie rozwoju kapitalizmu 1800–1945, Wydawnictwo Rys, 2020, s. 282, ISBN 978-83-66666-00-9, ISBN 978-83-959475-1-3  (pol.).
7. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 135. [dostęp 2013-03-14].

Linki zewnętrzne

• Historia miejscowości
• Triebel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 475 .

Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):

• VIAF: 242728449