Trolejbusy w Legnicy

Trolejbusy w Legnicy

trolejbus
Przedwojenne trolejbusy kursowały legnickim rynkiem
Państwo	Polska
Lokalizacja	Legnica
Operator	MPK Legnica
Liczba linii	1
Lata funkcjonowania	1943–1956
Infrastruktura
Liczba zajezdni	1

Trolejbusy w Legnicy – środek transportu funkcjonujący w Legnicy przez okres piętnastu miesięcy w latach 1943–1945 oraz z przerwami w latach 1949–1956.

Historia

1943-1945

Stan tramwajów w Legnicy w latach trzydziestych XX wieku był niezadowalający i wymagał wysokich nakładów na zapewnienie funkcjonalności^[1][2]. Przepustowość jednotorowej, wąskotorowej sieci była niewystarczająca wobec wzrastającej liczby pasażerów^[2]. Od 1926 roku niewydolną komunikację tramwajową w Legnicy wspomagały początkowo prywatne, a od 1937 roku miejskie połączenie autobusowe^[1][3]. Miejska linia autobusowa w 1939 roku została przedłużona, jednak na przełomie lat 1939 i 1940 w związku z wybuchem II wojny światowej (niedobór paliw płynnych) przejściowo została zawieszona, po czym na krótko wznowiono jej działalność na ograniczonej trasie^[1].

Publiczno-prywatna spółka Elektricitäts-Werke Liegnitz (EWL) będąca operatorem legnickich tramwajów koncentrowała się na czerpaniu zysków ze sprzedaży energii elektrycznej^[4]. W 1939 roku udziałowcy spółki EWL (należącej: w 55% do koncernu Elektrowerke AG z Berlina, w 16% do miasta Legnicy, w 13% do okolicznych powiatów, a w pozostałej części do samorządów lokalnych, na których terenie spółka prowadziła sprzedaż energii) namawiali przedstawicieli magistratu do rezygnacji z tramwajów na rzecz rozwijanych wówczas w III Rzeszy, uchodzących za tańsze i prostsze w eksploatacji trolejbusów^[5].

Władze spółki EWL postulowały całkowite zastąpienie tramwajów trolejbusami w czasie pięciu lat (1941-1946)^[6]. Planowano zakup do tego celu 15 do 18 trolejbusów i 10 przyczep^[2].

Przedsięwzięcie zostało rozpoczęte w czasach, w których Niemcy budowali systemy trolejbusowe z powodu niedoboru paliw płynnych. Na obszarze powojennej Polski wybudowano sieci trolejbusowe w Gorzowie Wielkopolskim, Wałbrzychu i Jeleniej Górze, gdzie podobnie jak w Legnicy planowano wyeliminować tramwaje, a także w okupowanej Gdyni^[7].

Budowa sieci trolejbusowej podczas wojny przeciągała się od 1940 do końca 1943 roku^[2]. Ostatecznie, w Legnicy uruchomiono jedną tylko linię trolejbusową, częściowo dublującą przebieg trasy linii tramwajowej oznaczonej później numerem „1” (plac Łużycki – dworzec kolejowy) oraz wybudowano trasę dojazdową trolejbusów do zajezdni (wspólnej z tramwajową), która miała być częścią drugiej linii trolejbusowej do Piekar Wielkich^[8].

Uruchomienie komunikacji trolejbusowej w Legnicy nastąpiło 10 listopada 1943 roku^[8]. Pierwotnie do eksploatacji włączono 2 trolejbusy standardowe na podwoziach firmy MAN z osprzętem elektrycznym Siemens-Schuckertwerke GmbH^[8]. W 1944 roku dokupiono dwa kolejne pojazdy na podwoziach Henschel oraz jedną używaną przyczepę pasażerską^[8].

Linia trolejbusowa wiodła z dworca kolejowego przez obrzeża Tarninowa i parku miejskiego, plac Słowiański, Rynek, ulicę Złotoryjską i plac Łużycki (krańcówka tramwajowa) do koszar i szpitala Wehrmachtu w Lasku Złotoryjskim. Powrót trolejbusów od Rynku odbywał się ulicami Najświętszej Marii Panny i Skarbową do dworca^[8]. Całkowita długość linii wynosiła 7,2 km^[8].

Linia dojazdowa do zajezdni, bez przystanków, wiodła ulicami Kartuz: Cmentarną, Kwiatową, Kazimierza Wielkiego, Kartuską i Pocztową^[8].

Pod koniec II wojny światowej tabor trolejbusowy ewakuowano do Wałbrzycha, gdzie wojnę przetrwał jeden trolejbus Henschel wraz z przyczepą.

1949-1956

Starania nad reaktywacją przedwojennej linii trolejbusowej w Legnicy podjęto dopiero w latach 1947–1948, po pełnym uruchomieniu linii tramwajowych^[8]. Z braków zaopatrzeniowych reaktywacja trasy w dotychczasowym przebiegu przeciągnęła się do 1949 roku, po czym została zarzucona na rzecz innego planu^[9].

Pod koniec wojny w mieście ulokowała się Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej, która zajęła większość obiektów położonych w zachodniej części miasta (na lewym brzegu rzeki Kaczawy), a życie ludności polskiej skoncentrowało się na Bielanach, gdzie ulokowano mieszkania, urzędy i jednostkę wojskową^[8]. Wobec istnienia równoległej linii tramwajowej w rejonie ulicy Złotoryjskiej i jednoczesnych problemów z obsługą uczęszczanej linii autobusowej „A” sprzed dworca kolejowego na Bielany i lotnisko podjęto decyzję o przełożeniu trakcji trolejbusowej na tę trasę^[10]. W kwietniu 1949 roku przystąpiono do przenoszenia sieci trakcyjnej z pomocą żołnierzy mającego swe koszary na Bielanach Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego^[10]. Przy budowie jednotorowej linii wykorzystano w znacznej części (ok. 80%) słupy drewniane oraz przewody stalowo-aluminiowe^[11].

Ruch odzyskanego z Wałbrzycha trolejbusu na linii „A” zapoczątkowano wg doniesień lokalnej prasy (Słowo Polskie) 15 września 1949 roku^[11]. Od stycznia 1950 roku liczbę kursów zwiększono poprzez wypuszczanie w godzinach szczytu na część kursów dotychczasowej przyczepy trolejbusowej prowadzonej przez traktor^[11][12][13]. Na linii kursowały także autobusy, pozyskiwane z demobilu wojskowego.

Kiedy w styczniu 1951 roku przedwojenny trolejbus, ulegający częstym awariom, został wyłączony z eksploatacji i oddany do Poznania, na linii „A” kursowały wynajęte przez prezydium miejskiej rady narodowej autobusy miejscowego oddziału Państwowej Komunikacji Samochodowej^[14][11]. Dopiero w połowie roku 1952 do Legnicy przydzielono 2 radzieckie trolejbusy JaTB-2, pochodzące pierwotnie z daru 30 używanych trolejbusów od ZSRR dla Warszawy^[14][11]. Ze względu na brak odpowiedniego transformatora, a w konsekwencji napięcia w sieci udało się uruchamiać jednocześnie tylko jeden trolejbus^[15].

Powojenny udział trakcji trolejbusowej w komunikacji miejskiej Legnicy był marginalny^[14]. Nieustanne kłopoty eksploatacyjne oraz problem z pozyskaniem nowych trolejbusów sprawiły, że w 1956 roku trolejbusy zostały zastąpione przez trzy autobusy Star 52, będące pierwszymi fabrycznie nowymi pojazdami legnickiego MPK^[12][13].

Formalnie sieć zlikwidowano z dniem 31 grudnia 1956 r.^[16]

Zobacz też

• Historia Legnicy
• Transport w Legnicy

Przypisy

1. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 36.
2. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 116.
3. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 44.
4. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 42.
5. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 39.
6. Kenning i Schindler 2008 ↓, s. 260.
7. Połom i Palmowski 2009 ↓, s. 31–34.
8. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 118.
9. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 122.
10. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 123.
11. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 124.
12. Rollauer 2006 ↓, s. 9.
13. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. w Legnicy: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. w Legnicy – rys historyczny. Pierwsze powojenne dziesięciolecie.. [w:] mpk.legnica.pl [on-line]. [dostęp 2017-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-07)]. (pol.).
14. Połom i Palmowski 2009 ↓, s. 38.
15. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 127.
16. Nadolski i in. 2015 ↓, s. 128.

Bibliografia

• Ludger Kenning, Mattis Schindler: Obusse in Deutschland. T. 1: Berlin – Brandenburg – Mecklenburg-Vonpommern – Schleswig-Holstein – Hamburg – Bremen – Niedersachsen – Sachsen-Anhalt – Thüringen – Sachsen – Frühere deutsche Ostgebiete. Nordhorn: Verlag Kenning, 2008. ISBN 978-3-933613-34-9. (niem.).
• Przemysław Nadolski, Dariusz Walczak, Zbigniew Danyluk, Bohdan Turżański: Tramwaje dolnośląskie. T. 2: Historia tramwajów i trolejbusów w Legnicy. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2015. ISBN 978-83-63652-14-2. (pol. • niem.).
• Marcin Połom, Tadeusz Palmowski: Rozwój i funkcjonowanie komunikacji trolejbusowej w Gdyni. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2009. ISBN 978-83-7380-776-1. (pol.).
• Tadeusz Rollauer: 60 lat Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Legnicy. Legnica: Wydawnictwo Edytor, 2006. (pol.).