Toksyczne środki przemysłowe

Toksyczne środki przemysłowe (TSP) - używane w gospodarce związki chemiczne, materiały promieniotwórcze, substancje biologiczne oraz ich odpady zatruwające środowisko naturalne^[1][2][3].

Podział TSP

Ze względu na zespół charakterystycznych objawów dzieli się na:

1. Substancje drażniące – wywołują podrażnienie skóry i błon śluzowych
2. Uczulające – powodują wypryski lub stany zapalne, np. formalina.
3. Duszące – powodują uszkodzenia płuc, np. chlor
4. Ogólnotrujące – przenikają przez drogi oddechowe i zakażają krew, np. cyjanowodór.
5. Neurotropowe – paraliżują układ nerwowy, np. dwusiarczek węgla.
6. Rakotwórcze – np. arsen, chrom
7. Mutagenne – powodują zmiany w genach następnych pokoleń, np. kwas azotowy.

Toksyczne środki przemysłowe mogą występować jako związki i pierwiastki chemiczne, substancje biologiczne lub radioaktywne^[4][a]:

• Toksyczne środki chemiczne:

większość substancji chemicznych wykorzystywana w produkcji przemysłowej stanowi zagrożenie toksyczne dla życia ludzkiego oraz posiada szkodliwy wpływ na sprzęt techniczny; często charakteryzuje się działaniem żrącym lub palnym, posiada właściwości wybuchowe lub wchodzi w gwałtowne reakcje z powietrzem lub wodą; duża liczba substancji występuje w postaci cieczy o wysokiej lotności lub pary, a kontakt z nimi może powodować krótko- lub długotrwałe niepożądane skutki dla zdrowia.

• Toksyczne odpady biologiczne:

wykorzystywanie w gospodarce i medycynie toksyczne odpady biologiczne mogą nieść za sobą ryzyko powstania skażeń biologicznych oraz długotrwałe szkody ekologiczne; potencjalnymi źródłami są szpitale i inne ośrodki medyczne oraz naukowo-badawcze a także miejsca składowania i recyklingu produktów przemysłu farmaceutycznego lub rolniczego.

• Promieniotwórcza substancja przemysłowa:

potencjalnymi źródłami zagrożenia są: przemysł jądrowy, zakłady przetwarzające i magazynujące odpady promieniotwórcze, ośrodki badawczo-naukowe, źródła promieniowania wykorzystywane w przemyśle i medycynie, transport materiałów promieniotwórczych lub nielegalny i niekontrolowany obrót elementami ładunków jądrowych; strefy skażeń mogą powsatać w wyniku: uszkodzenia rdzenia reaktora jądrowego, zniszczenia lub uszkodzenia instalacji reaktora jądrowego, rozrzucenia (zdyspergowania) odpadów lub źródeł promieniotwórczych.

Uwagi

1. W przypadku awarii z uwolnieniem TŚP należy posługiwać się maskami przeciwgazowymi z dodatkowymi, specjalnymi pochłaniaczami lub maskami izolacyjnymi^[5].

Przypisy

1. I.I. Nowak I.I., J.J. Solarz J.J., Toksyczne środki przemysłowe jako źródło zagrożeń dla wojsk prowadzących działania na obszarze kraju, „Zeszyty Naukowe AON” (nr 1(30)), 1998, s. 55–71, ISSN 0867-2245 [dostęp 2024-03-10]  (pol.).
2. J.J. Solarz J.J., Skażenia chemiczne : typologia zagrożeń, „Zeszyty Naukowe AON”, nr 4(93), 2013, s. 310–325, ISSN 0867-2245 [dostęp 2024-03-10]  (pol.).
3. DanielD. Kucharek DanielD., MirosławM. Tokarski MirosławM., Zagrożenia kryzysowe w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, czerwiec 2009, ISSN 1898-5084 [dostęp 2024-03-10] . Brak numerów stron w książce
4. Maciejewska-Miedziak, Miedziak i Stankiewicz 2023 ↓, s. 24–25.
5. Maciejewska-Miedziak, Miedziak i Stankiewicz 2023 ↓, s. 24.

Bibliografia

• Agnieszka Maciejewska-Miedziak, Jacek Miedziak, Mirosław Stankiewicz: Realizacja obrony przed bronią masowego rażenia w działaniach bojowych (batalion, kompania, pluton). Wrocław: Akademia Wojsk Lądowych im. gen. Tadeusza Kościuszki, 2023. ISBN 978-83-66299-59-7.