Mapa przesmykuMiejsce bitwy – dziś. Porównaj polski opis tego zdjęcia.
Termopile[1] (gr.Θερμοπύλες, stgr.Θερμοπύλαι[2], thermos – gorący, pylai – wrota) – zwężenie równiny nadmorskiej[3], wąskie przejście (potocznie przesmyk) między górami a morzem w pobliżu miasta Lamia w Grecji, między Zatoką Maliakos a górą Oiti, prowadzące z Tesalii do Grecji Środkowej[4]. Miejsce zawdzięcza nazwę silnemu źródłu dającemu początek strumieniowi o temperaturze wód 40 °C.
W 480 p.n.e. została stoczona słynna bitwa pod Termopilami między koalicją Greków pod przywództwem Sparty a wojskami perskimi. Zwycięstwo odniosła Persja, jednak ponosząc ogromne straty w ludziach, w tym sam Kserkses I, który stracił podczas ataku dwóch synów, Abrokomesa i Hyperantesa[5].
Przy przecinającej przesmyk dawnej drodze głównej, w 1955 roku wzniesiono zespół pomnikowy Spartan, z centralnie akcentowanym posągiem króla Sparty, Leonidasa. W okresie późniejszym po lewej dodano skromny pomnik siedmiuset także wtedy bohatersko poległych Tespijczyków. Po drugiej stronie szosy, na wzgórzu Kolonos, gdzie bronili się ostatni obrońcy przesmyku, tablica upamiętnia bitwę wyrytą inskrypcją:
O cudzoziemcze, powiedz Lacedemończykom, że wierni ich prawom, tu spoczywamy[6]
Więcej o historii miejsca
Na przestrzeni dziejów Termopile – ze względu na strategiczne znaczenie przesmyku – były także areną kolejnych bitew:
w roku 353 p.n.e. – zablokowanie przejścia w czasie Trzeciej Wojny, toczonej przez Focjan przeciwko Filipowi II Macedońskiemu;
w roku 279 p.n.e. – obrona przesmyku przez Greków w czasie inwazji wojsk Galickich pod dowództwem Brennusana na Grecję, odwrót Greków przez morze;
Kraków – Cmentarz Rakowicki – na pomniku w kształcie bramy napis: „Przechodniu powiedz Ojczyźnie, iż wierni jej prawom, tu spoczywamy” – nazwiska ułanów i tablica
Liszki – pomnik upamiętniający pacyfikację patriotów polskich z wyrytym epigramem Simonidesa: „Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, iż wierni jej prawom, tu spoczywamy”
Monte Cassino – podobny napis („Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”) znajduje się na polskim cmentarzu wojennym w Monte Cassino. Upamiętnia polskich żołnierzy poległych podczas jego zdobywania.
↑Termopile – nazwa wymieniana także na tablicach drogowych. Niemniej aktualna nazwa administracyjna, to Lutra Termopilon, do 2010 stanowiły stolicę gminy, aktualnie w składzie gminy Lamia. Zakład wodolecznictwa zamknięto z uwagi na wyeksploatowanie i wobec istnienia w gminie innych, podobnych
↑Andrzej Czerny: Teoria nazw geograficznych. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk, 2011, s. 129. ISBN 978-83-61590-16-3.
