Tadeusz Skwarczyński (kapitan)

Tadeusz Skwarczyński

kapitan administracji
Data i miejsce urodzenia	14 października 1895 Rajtarowice
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Artylerii Polowej Legionów 201 Pułk Artylerii Polowej 24 Pułk Artylerii Lekkiej
Stanowiska	dowódca baterii oficer mobilizacyjny
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka III powstanie śląskie II wojna światowa
Odznaczenia

Tadeusz Marian Kalikst Skwarczyński (ur. 14 października 1895 w Rajtarowicach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – kapitan administracji (artylerii) Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 14 października 1895 w Rajtarowicach, w rodzinie Michała i Wandy z Czekańskich^[1]. Podczas I wojny światowej był żołnierzem Legionów Polskich. U kresu wojny pod koniec 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, a w 1919 został awansowany do stopnia podporucznika. Brał udział w wojnie polsko-bolszewicka 1918–1920 w szeregach 1 pułku artylerii lekkiej Legionów i 201 pułku artylerii polowej (obrona Warszawy). W połowie 1921 uczestniczył w III powstaniu śląskim^[1]. Został awansowany do stopnia porucznika, a następnie kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923. W późniejszym czasie służył w 24 pułku artylerii lekkiej stacjonującym w garnizonie Jarosław, na stanowisku dowódcy baterii^[1], a w marcu 1939 oficera mobilizacyjnego^[2]. W międzyczasie został przeniesiony do korpusu oficerów administracji, grupa administracyjna^[3].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 – po agresji ZSRR na Polskę – w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej i przebywał w obozie w Starobielsku^[1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach^[1], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[4]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 2963^[1].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (16 września 1931)^[5]
• Krzyż Walecznych (1921)^[6]
• Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1935)^[7][8]

Upamiętnienie

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło – decyzją nr 439/MON^[9] – mianował go pośmiertnie na stopień majora^[10][11]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[12][13][14].

13 kwietnia 2013 w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” a terenie Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej w Jarosławiu został posadzony Dąb Pamięci honorujący Tadeusza Skwarczyńskiego^[15].

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie

Przypisy

1. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 493.
2. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 741.
3. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 293.
4. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
5. M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
6. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 79)
7. M.P. z 1935 r. nr 65, poz. 86 „za zasługi w służbie wojskowej”.
8. Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów. Nadanie Krzyża Zasługi. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 21, 19 marca 1935. 
9. Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17]  (pol.).
10. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 57 [dostęp 2024-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27]  (pol.).
11. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
12. Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26]  (pol.).
13. Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28]  (pol.).
14. „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
15. Pamiętają o pomordowanych w Katyniu. starostwo.jaroslaw.pl, 11 kwietnia 2013. [dostęp 2014-11-20].

Bibliografia

• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.