Słownik warszawski

Słownik warszawski – ośmiotomowy słownik języka polskiego opracowany w latach 1900–1927. W latach 1952–1953 ukazał się również w reprincie[1].

Rys historyczny

Inicjatorem i twórcą koncepcji słownika był Jan Karłowicz. Prace nad słownikiem rozpoczęto w roku 1889, a finansowanie pochodziło od Kasy im. Mianowskiego i prenumeratorów. Po śmierci Karłowicza w 1903 prace nad słownikiem kontynuowali dwaj pozostali redaktorzy: Adam Antoni Kryński i Władysław Niedźwiedzki. Z powodu trudności organizacyjnych i finansowych nie udało się w pełni zrealizować zamierzeń stworzenia wielkiego słownika historycznego[2].

We wstępie do zeszytu próbnego z roku 1895 autorzy piszą, że słownik jest dziełem „średniej objętości”, w którym postanowili „zgromadzić całość zasobu mowy naszej”, czyniąc go jednocześnie użytecznym dla praktycznego posługiwania się językiem polskim[2].

Lematyzacja

Pod względem liczby zamieszczonych haseł jest jak dotąd najobszerniejszym słownikiem polszczyzny – liczy ok. 280 000 artykułów hasłowych. Słownictwo w dużym stopniu pochodzi ze słownika Lindego, ze Słownika wileńskiego oraz ze Słownika gwar polskich Karłowicza. Ponadto zawiera wybór wyrazów z tekstów od polszczyzny średniowiecznej do XIX wieku i terminologii z różnych dziedzin nauki i techniki, archaizmy, a również wyrażenia z gwary złodziejskiej. W słowniku znalazło się wiele form rzadkich i jedynie potencjalnie możliwych, w tym sztucznie tworzone czasowniki prefiksalne i rzeczowniki odprzymiotnikowe[3][4][5].

Mikrostruktura

Struktura artykułu hasłowego nie opiera się na historycznym rozwoju znaczenia danego wyrazu, ale na logicznych powiązaniach między znaczeniami, począwszy od znaczeń konkretnych i przechodząc do znaczeń abstrakcyjnych. Ze względów praktycznych zrezygnowano z opisowych definicji semantycznych na rzecz podawania wyrazów synonimicznych[3]. Stosunkowo niewiele uwagi poświęcono etymologii i gramatyce[4].

Według Tadeusza Piotrowskiego słownik wykazuje „umiarkowany nienormatywizm”. Jedynie przy niektórych hasłach podane są w formie ostrzeżeń wskazówki poprawnościowe[4].

Krytyka

Słownik był przedmiotem krytyki ze względu na dobór haseł oraz opis mikrostrukturalny. Występują nieścisłości opisu w ramach poszczególnych artykułów hasłowych. Dane czerpano z różnych źródeł, bez ich odpowiedniego sprawdzania[4]. Braki wykazują niektóre informacje źródłowe, często powtarzane są cytaty z Lindego, z podaniem tylko skrótu nazwiska autora, bez tytułu dzieła. Niewiele jest też przykładów ilustrujących użycie danego wyrazu[5]. Słownik został skrytykowany m.in. przez Witolda Doroszewskiego[1].

Mimo głosów krytycznych Słownik warszawski wywarł na polską leksykografię znaczny wpływ, wiele haseł i definicji z tego słownika znalazło się w słowniku Doroszewskiego[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Piotr Żmigrodzki, Wprowadzenie do leksykografii polskiej., 2003, s. 143–144 [dostęp 2024-12-04].
  2. ↑ a b Tadeusz Piotrowski, Zrozumieć leksykografię, 2001, s. 76 [dostęp 2024-12-04].
  3. ↑ a b Piotr Żmigrodzki, Wprowadzenie do leksykografii polskiej, 2003, s. 143 [dostęp 2024-12-04].
  4. ↑ a b c d Tadeusz Piotrowski, Zrozumieć leksykografię, 2001, s. 77.
  5. ↑ a b Bogdan Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, 1995, s. 230 [dostęp 2025-01-01].
  6. ↑ P Żmigrodzki, Wprowadzenie do leksykografii polskiej, 2003, s. 144 [dostęp 2024-12-04].

Bibliografia

  • Tadeusz Piotrowski: Zrozumieć leksykografię. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 75–79. ISBN 83-01-13693-6.
  • Bogdan Walczak: Zarys dziejów języka polskiego. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1995. ISBN 83-85954-61-1.
  • Piotr Żmigrodzki: Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Katowice: Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego, 2003, s. 143–144. ISBN 83-226-1267-2.

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!