Sylwa (łac.silva rerum dosł. las rzeczy) – forma piśmiennictwa popularna wśród szlachty polskiej[1], wywodząca się m.in. ze zbioru Silvae rzymskiego poety Stacjusza, obejmująca niejednorodne formalnie teksty zapisywane „na gorąco” i wyróżniające się różnorodną tematyką.
Charakterystyka gatunku
Sylwy przybierały postać dwoistą – były poetycko-filozoficznymi „wirydarzami”, „ogrodami”, „hortulusami”, czyli zbiorami, w których obok prozaicznych zapisków z życia codziennego autora rękopisu przeważały teksty o charakterze literackim bądź refleksyjnym. Sylwy były również zwane „Bibliami domowymi”, pośród wielu zapisków o charakterze informacyjnym (np. narodziny członków rodziny, śmierci, wydarzenia w okolicy, wyniki sejmów i spotkań samorządowych) znajdowały się również zapisy literackie. Sylwy były także zbiorami zasłyszanych dowcipów czy też przepisów kulinarnych. Mogą znaleźć się w niej nie tylko wspomnienia o ślubach czy narodzinach, ale także pamiątki, np. pukle włosów. Bardzo często umieszcza się również drzewo genealogiczne rodu (rodziny).
Sylwy cechuje różnorodna konstrukcja, zawarte są w nich elementy znane z roczników, kronik, dzienników i pamiętników. Służą dokumentacji, archiwizacji, zabezpieczeniu pamięci. Pisane również w celach rozrywkowych i towarzyskich[2].
Jakub Michałowski (1612–1663), Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego, a późniéj kasztelana bieckiego, Księga pamiętnicza[5]
Stefan Franciszek Medeksza, Stefana Franciszka z Prószcza Medekszy, sekretarza Jana Kazimierza, sędziego ziemskiego kowieńskiego, Księga pamiętnicza wydarzeń zaszłych na Litwie 1654-1668[6]
Literatura sylwiczna bywa też pisana w okresie postmodernizmu. W praktyce oznacza wymieszanie gatunków literackich, zmienność poetyki i nastroju, stosowanie stylizacji i cytatów, dodatków graficznych.
Oznacza także pomieszanie tematów, brak dominującego wątku, splatanie się spraw ważnych i błahych[8]. Sylwiczne wypowiedzi składają się z fragmentów niewspółmiernych, różnych stylowo, tworzących mozaikę tematów, zdarzeń, problemów[9]. Cechy te są tożsame do założeń postmodernizmu, gdzie wszystko jest jednakowo ważne i niepotrzebne[9], a efekt końcowy dzieła często jest mieszaniną wielu stylów.
↑Stanisław Roszak: Archiwa sarmackiej pamięci. Funkcje i znaczenie rękopiśmiennych ksiąg typu silva rerum w kulturze Rzeczypospolitej XVIII wieku.
↑ abPiotrP.KowalskiPiotrP., O jednorożcu, Wieczerniku i innych motywach mniej lub bardziej ważnych: szkice z historii kultury, 2007. Brak numerów stron w książce
↑Edward Stachura, „Dzienniki. Zeszyty podróżne”. Tom I i II. Wybór i opracowanie: Dariusz Pachocki, Iskry, Warszawa 2010, 2011.