Styl homerycki

Styl homerycki − sposób pisania wzorowany na eposach Homera: Iliadzie i Odysei. Styl ten cechuje się obecnością stałych epitetów, porównań homeryckich, wzniosłością (występuje patos), inwokacją, heksametrem, hiperbolami a także obecnością rozbudowanych, realistycznych opisów, powodujących retardację, czyli spowolnienie akcji utworu. Występują też stałe formułki na wprowadzenie i zakończenie oraz przenikanie się świata bogów i ludzi. Najważniejszym przykładem naśladowania stylu Homera była jeszcze w starożytności Eneida Wergiliusza. Schematy oryginalnych eposów greckiego poety powielały też epickie poematy renesansowe, między innymi Luzjady Camõesa. W siedemnastym wieku próba stworzenia eposu dorównującego dziełom Homera, ale opartego na tradycji chrześcijańskiej, był Raj utracony Johna Miltona. Dla porównania warto przytoczyć formuły otwarcia kilku eposów europejskich.

Gniew, bogini, opiewaj Achilla, syna Peleusa,

zgubę niosący i klęski nieprzeliczone Achajom,

(Homer, Iliada, tłum. Kazimiera Jeżewska)

Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi

Zburzywszy, długo błądził i w tułaczce swojej

Siła różnych miast widział, poznał tylu ludów

Zwyczaje, a co przygód doświadczył i trudów!

(Homer, Odyseja, tłum. Lucjan Siemieński)

Broń i męża opiewam, co z Troi wybrzeża.

Do Italii, gnan losem, pierwszy na brzeg zmierza.

(Wergiliusz, Eneida, tłum. Tadeusz Karyłowski)

Wojnę pobożną śpiewam i Hetmana,

Który święty grób Pański wyswobodził;

O, jako wiele dla Chrystusa Pana

Rozumem czynił i ręką dowodził.

(Torquato Tasso, Jerozolima wyzwolona, tłum. Piotr Kochanowski)

As armas e os barões assinalados,

Que da ocidental praia Lusitana,

Por mares nunca de antes navegados,

Passaram ainda além da Taprobana,

Em perigos e guerras esforçados,

Mais do que prometia a força humana,

E entre gente remota edificaram

Novo Reino, que tanto sublimaram;

(Luís Vaz de Camões, Os Lusíadas)

Of Man's first disobedience, and the fruit

Of that forbidden tree whose mortal taste

Brought death into the World, and all our woe,

With loss of Eden, till one greater Man

Restore us, and regain the blissful seat,

Sing, Heavenly Muse, that, on the secret top

Of Oreb, or of Sinai, didst inspire

That shepherd who first taught the chosen seed

In the beginning how the heavens and earth

Rose out of Chaos:

(John Milton, Paradise lost)

W przytoczonych urywkach można zauważyć inwokację^[1] do bogini lub Niebiańskiej Muzy i ekspozycję głównego tematu: gniewu Achillesa, broni i mężczyzny, wojny pobożnej i pierwszego nieposłuszeństwa ludzkiej rasy. Przenikanie się świata nadprzyrodzonego i ludzkiego widać najwyraźniej w Raju utraconym. Również w Upadku Niniwy Edwina Atherstone'a nad wszystkim czuwa Opatrzność, która postanowiła doprowadzić do klęski króla Sardanapala i za swoje narządzie wybrała księcia Arbacesa, a na pośrednika kapłana Belezisa. U wspomnianego Atherstone'a możemy zaobserwować występowanie wielu rozbudowanych porównań.

Meantime, in conflict hot and terrible,

The Babylonian foot against the horse

Of Jerimoth contended. Like the blast

Of hurricane through the ripe field of corn,

Rending, wide scattering, breaking down,--came he

On that scared host--all unprepared, unranked

Dla eposów charakterystyczne są długie wyliczenia, w szczególności przedstawienie wyruszających do boju bohaterów i oddziałów.

Przypisy

1. Porównaj: Janusz Sławiński, Inwokacja, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.