Stefan Witold Matejko

Stefan Witold Matejko

Fotografia (1928)
Data i miejsce urodzenia	5 maja 1872 Kołomyja
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1935 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	secesja

Stefan Witold Matejko (ur. 5 maja 1872 w Kołomyi, zm. 5 lutego 1935 w Krakowie^[1]) – polski artysta malarz, projektant witraży, w latach 1907–1914 kierownik artystyczny Krakowskiego Zakładu Witrażów S.G. Żeleński, bratanek Jana Matejki.

Życiorys

Urodził się jako syn Adolfa Matejki (ur. około 1830, zm. około 1870), starszego brata Jana Matejki, inżyniera przy Starostwie w Kołomyi, a następnie Bochni i Krakowie, oraz Stanisławy z Lorentzów (ur. około 1850). Miał dwóch braci, starszego Władysława (ur. 1871), późniejszego chemika oraz Adama Bolesława (ur. 1875), profesora w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie^[2]. W 1886 rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza^[3]. W 1889 uczestniczył w wyjeździe inwentaryzacyjnym w okolicach Biecza, Grybowa i Krosna pod kierunkiem profesora Łuszczkiewicza. Rysunki wtedy wykonane przez niego mają wartość dokumentalną. W 1892 otrzymał stypendium im. Maksymiliana i Franciszka Siemianowskich, które umożliwiło mu naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium^[4], stypendium zostało przedłużone o kolejny rok. Po powrocie do Krakowa malował portrety, sceny rodzajowe, pejzaże. Specjalizował się w sztuce dekoracyjnej wykonując polichromie, mozaiki i projektując witraże^[4]. Wykonał wraz z Piotrem Nizińskim (istniejącą na wysokości gzymsu, reszta zamalowana) polichromię do Kościoła św. Mikołaja w Krakowie, a w 1897 do Kaplicy Matki Boskiej Bolesnej przy kościele Franciszkanów^[5]. W latach 1898–1899 wykonywał wraz z innymi krakowskimi artystami (Nizińskim, Franciszkiem Bruzdowiczem, Leonardem Strojnowskim i Kasprem Żelechowskim) polichromie w katedrze w Kielcach^[6]. W 1906 pracował z Nizińskim nad polichromią w Kościele św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu-Niwce, a w 1907 ze Stanisławem Bergmanem i Kasprem Żelechowskim przy polichromii w Kościele św. Marcina w Błażowej. W latach 1900–1910 projektował i był udziałowcem Fabryki Fajansów J. Niedźwiecki i Ska na Dębnikach w Krakowie^[4], którą prowadziła jego kuzynka, Beata z Matejków Kirchmayerowa, wraz z mężem Wincentym^[7]. Pracując u Żeleńskich, prowadząc własną firmę oraz w latach 1922–1928 będąc głównym projektantem w Wytwórni Witraży i Zakładzie Oszkleń „Industria”, zaprojektował witraże do kilkudziesięciu kościołów i kamienic prywatnych^[8].

Projekty witraży Matejki charakteryzują się połączeniem stylu malarstwa historycznego i secesji. Matejko łączył ze sobą dekoracyjną kolorystykę oraz miękką secesyjną linię, przepych ornamentowych wzorów zaczerpniętych ze świata przyrody^[9].

Życie prywatne

Po powrocie z Monachium zamieszkał w kamienicy „Pod Smokiem” przy ulicy Smoleńsk. Ożenił się w styczniu 1897 ze starszą od siebie o 8 lat Emilią Schäffer^[10]. Zamieszkali przy Rynku Dębnickim 2^[11]. Para nie miała własnych dzieci^[11]. W 1915 zaopiekowali się dwuletnim bratankiem i chrześniakiem Emilii Witoldem Schäfferem (1913–1997) – późniejszym inżynierem, który zmienił później nazwisko na Sewiński^[11]. Stefan zmarł 5 lutego 1935^[12] w Szpitalu św. Łazarza w Krakowie w wyniku miażdżycy. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim^[12] (kwatera Ib rząd wsch.). Na grobowcu brak nazwiska Matejki. Żona artysty zmarła w styczniu 1936 w wyniku komplikacji po złamaniu kości udowej. Jej nieopłacony grób na krakowskim cmentarzu Rakowickim przekopano w latach 50. XX wieku.

Realizacje witraży według projektów Stefana Matejki

Źródło:^[13]

• witraże przedstawiające Matkę Boską Częstochowską i Ostrobramską oraz herby Polski i Litwy z 1905 w Kaplicy na Jaszczurówce^[14]
• 1907 witraże do kościoła św. Wojciecha w Gawłuszowicach
• 1907 witraż z Matką Boską Częstochowską do kościoła św. Trójcy w Leżajsku
• 1907 witraże w kościele św. Filipa i Jakuba w Mystkowie
• 1907 zespół witraży w kościele Świętej Rodziny w Tarnowie
• 1907–1908 6 sztuk witraży w kościele św. Anny w Zborowie (niezachowane)
• 1908 witraże z wizerunkami św. Franciszka i św. Antoniego z Padwy do kościoła św. Anny w Bieczu
• 1908 witraże do nieistniejącego już kościoła Św. Stanisława biskupa w Niżniowie
• 1908–1914 witraże do nieistniejącego już kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Tarnopolu
• 1909–1910 6 witraży do kościoła św. Zofii w Dylągowej
• 1909 4 witraże do kościoła św. Michała Archanioła w Jodłówce Tuchowskiej
• 1909–1910 4 witraże do kościoła św. Marcina w Krościenku Wyżnym
• 1910–1911 6 witraży i projekt ołtarzy bocznych do kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Giewartowie
• 1910 witraż Matka Boska Różańcowa i witraż św. Józef (sygnowane) w kościele św. Jana Chrzciciela w Sokołowie Małopolskim
• 1910 witraże Modlitwa w Ogrojcu i Matka Boska Bolesna (sygnowane) w kościele Świętego Krzyża w Żywcu
• 1912 witraż ze św. Stanisławem Kostką i witraż z Królową Jadwigą w kościele św. Jana Chrzciciela w Brzeźnicy
• 1912–1913 zespół 17 witraży w kościele Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Korczynie^[15]
• 1912 witraże w kościele Najświętszej Maryi Panny z Lourdes w Krakowie
• 1912 28 witraży w kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Siedliskach-Boguszy
• 1912 witraż Serca Jezusa (sygnowany) i witraż Serca Marii oraz witraże geometryczne w kościele św. Sebastiana w Wieliczce
• 1913 4 witraże do kościoła św. Józefa w Luszowicach
• 1916 2 witraże do kościoła pw. Najświętszej Marii Panny w Hyżnym
• 1916 6 witraży w kościele św. Michała Archanioła w Żeleźnikowej Wielkiej
• 1917 6 witraży do kościoła Najświętszej Maryi Panny Szkaplerznej w Szynwałdzie^[16]
• 1919–1920 witraże do kościoła św. Anny w Bobinie
• 1919–1922 witraże w kościele św. Trójcy w Myszyńcu
• 1921 witraż przedstawiający św. Michała Archanioła oraz witraż „Anioł Stróż” w kościele św. Łukasza w Skórkowicach
• 1928 4 witraże w kościele św. Wawrzyńca w Rajczy
• zespół witraży wykonywany dla krakowskich kamienic: 1910 „Ogród” na klatce schodowej kamienicy przy ulicy Staszica 14, 1911 „Irysy” (nadświetle) kamienicy przy ul. Karmelickiej 27, 1912 witraże w kamienicy przy ulicy Karmelickiej 28, 1912 „Pejzaż z jeziorem” oraz „Bosa dziewczyna idąca drogą” w kamienicy przy ulicy Ariańskiej 5, 1914 „Maki” oraz „Irysy” w kamienicy przy ulicy Piłsudskiego 9, brak daty „Wierzby” w kamienicy przy ulicy Garncarskiej 5 oraz nadświetle „Pejzaż z topolami” przy ulicy Topolowej 46^[13].

Galeria

• 
  Witraż „Ogród” (1910),
  Kraków, ul. Staszica 14,
  II półpiętro
• 
  Witraż „Pejzaż z topolami” (1910),
  Kraków, ul. Topolowa 46,
  nadświetle
• 
  Witraż „Irysy” (1911),
  Kraków, ul. Karmelicka 27,
  nadświetle
• 
  Witraż „Maki” (1914),
  Kraków, ul. Piłsudskiego 9,
  I półpiętro
• 
  Witraż „Irysy” (1914),
  Kraków, ul. Piłsudskiego 9,
  II półpiętro
• 
  Witraż „Róże pnące” (1913),
  Kraków, ul. Zwierzyniecka 17,
  I półpiętro
• 
  Witraż z obrazkiem topoli (1913),
  Kraków, ul. Zwierzyniecka 17,
  II półpiętro
• 
  Witraż z obrazkiem chałupy (1913),
  Kraków, ul. Zwierzyniecka 17,
  III półpiętro
• 
  Witraż o motywie geometrycznym (1913),
  Kraków, ul. Zwierzyniecka 17,
  IV półpiętro
• 
  Witraż z medalionami z motywem krajobrazów,
  Kraków, ul. Garncarska 5,
  drzwi na klatkę schodową
• 
  Witraż z medalionami z motywem krajobrazów,
  Kraków, ul. Lenartowicza 5,
  nadświetle
• 
  Witraż przedstawiający św. Floriana, wykonany z okazji 50-lecia Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń, obecnie w Muzeum Witrażu w Krakowie

Przypisy

1. nekrolog artysty przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej
2. Marek JerzyM.J. Minakowski Marek JerzyM.J., Matejko [online], Wielka Genealogia Minakowskiego [dostęp 2023-10-17] .
3. Marek Sołtysik, Klan Matejków, wyd. Arkady Warszawa 2019, str. 273–275
4. GrażynaG. Ryba GrażynaG., Święci z kościoła w Krasnem koło Rzeszowa. Przyczynek do badań nad twórczością Stefana Matejki, „Analecta Cracoviensia. Czasopismo Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie” (46), 2014, s. 228, ISSN 0209-0864 [dostęp 2023-10-17] .
5. MartaM. Pieniążek-Samek MartaM., Wezwani z Krakowa: Piotr Niziński i jego zespół w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 23, 2007, s. 338 .
6. MartaM. Pieniążek-Samek MartaM., Wezwani z Krakowa: Piotr Niziński i jego zespół w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 23, 2007, s. 337 .
7. BożenaB. Kostuch BożenaB., Kilka faktów z historii fabryki fajansów na Dębnikach w Krakowie, „Spotkania z Zabytkami” (numer specjalny), 2010, s. 31 .
8. MarekM. Sztorc MarekM., Matejko Stefan [online], Zabytkowe kościoły diecezji tarnowskiej [dostęp 2023-10-17]  (pol.).
9. PamelaP. Będkowska PamelaP., AlicjaA. Zemanek AlicjaA., Ornamenty roślinne w architekturze sakralnej Krakowa (XIX–XX w., wybrane obiekty), „Opuscula Musealia”, nr 24, 2016, s. 99, DOI: 10.4467/20843852.OM.16.010.7443 [dostęp 2023-10-17] .
10. MarekM. Sołtysik MarekM., Klan Matejków [Legimi], Arkady, 2019, loc. 308/319 .
11. MarekM. Sołtysik MarekM., Klan Matejków [Legimi], Arkady, 2019, loc. 309/319 .
12. Stefan Witold Matejko artysta malarz [...] zasnął w Panu dnia 5 lutego 1935 r., Biblioteka Jagiellońska, 224651 V Mar-Maz 17, 1935 [dostęp 2023-10-17] .
13. Grażyna Fijałkowska, Projektował Stefan Witold Matejko, wyd. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2015, ISBN 978-83-7577-214-2
14. fragment książki Grażyny Fijałkowskiej
15. opis i zdjęcia witraży
16. zdjęcia witraży

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000438888121
• VIAF: 311339884
• GND: 1079071598
• PLWABN: 9810579452605606
• NUKAT: n2012155601