Stary Żmigród

Stary Żmigród

wieś
Widok na Stary Żmigród z wieży widokowej na Grzywackiej Górze
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Nowy Żmigród
Liczba ludności (2020)	420[2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-230[3]
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0357334[4]
Położenie na mapie gminy Nowy Żmigród Stary Żmigród
Położenie na mapie Polski Stary Żmigród
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Stary Żmigród
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Stary Żmigród
49°35′39″N 21°33′12″E[1]

Stary Żmigród (do 1968 r. Żmigród Stary^[5]) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Nowy Żmigród^[4][6]. Leży 3 km na południowy wschód od Nowego Żmigrodu.

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Katarzyny, należącej do dekanatu Nowy Żmigród, diecezji rzeszowskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Stary Żmigród jest wymieniony w akcie darowizny z 1462 r. W 1462 r. Katarzyna żona Pawła Gołuchowskiego zapisała 1000 grzywien otrzymanych od poprzedniego męża Stadnickiego na swojej ojcowiźnie Łysogóry, Stary Żmigród, Leszczyny – dzieciom poprzedniego męża Mikołajowi i Katarzynie – małżonce Jana Trzecieskiego.

29 sierpnia 1944 wieś spacyfikowały wojska niemieckie. W wyniku akcji śmierć poniosło 6 osób^[7].

Kościół parafialny pw. św Katarzyny w Starym Żmigrodzie

Parafia w Starym Żmigrodzie jest najstarszą w powiecie jasielskim. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1326 r., kiedy to pobrano od miejscowego proboszcza Mikołaja daninę świętopietrza. W centrum wsi znajdował się wtedy drewniany kościół. Ówczesna parafia obejmowała swym zasięgiem okoliczne miejscowości, a najbliższa parafia znajdowała się w oddalonym o ponad 20 km Zręcinie. Prawdopodobnie w 1474 r., w czasie walk o tron węgierski, wieś padła ofiarą najazdu wojsk Macieja Korwina, dowodzonych przez Tomasza Tharczaya, w wyniku czego spłonął kościół. Z okresu tego znani są proboszczowie – wymieniony w 1479 r. Piotr oraz urzędujący w latach 1480–1483 Mikołaj Stadnicki, kanonik sandomierski. W 1500 r. wybudowany został nowy, tym razem murowany kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Konsekrowany został w 1544 r. W 1511 r. biskup krakowski Jan Konarski dokonał połączenia parafii Stary Żmigród z parafią Nowy Żmigród.

Około 1596 r. kościołem filialnym w Starym Żmigrodzie zarządzał Jakub z Chodcza podejrzewany o to, że jest zbiegłym z zakonu bernardynem. Parafianie odmawiali mu normalnych danin księżych, uiszczając jedynie małe opłaty na kolędę. Dlatego, by utrzymać rodzinę składającą się z konkubiny i pięciorga dzieci, ksiądz ten osobiście uprawiał niewielką rolę, pracując nawet w święta.

W 1677 r. na wieś napadli zbójnicy, którzy ukradli z kościoła monstrancję z Najświętszym Sakramentem. Obecny kształt kościół uzyskał w trakcie przebudowany, dokonanej w latach 1924–1930 przez ks. Juliana Beigerta. Utrzymany został w stylu neoromańskim. Sufit kościoła kasetonowy, dach kryty blachą. Nowy kościół konsekrował bp Franciszek Barda, biskup przemyski, w 1931 r. Obecnie w ołtarzu głównym jest obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, po bokach figury św. Jacka oraz bł. Czesława. Konsekrowany w 1935 r., zawiera relikwie św. Wojciecha i św. Stanisława. Chrzcielnica kamienna, rzeźbiona, dzwony stalowe. Największy dzwon – Stanisław – waży 580 kg. Drugi dzwon – Józef, trzeci – Katarzyna – łącznie obydwa ważą 510 kg.

Odpust parafialny: 25 listopada

• 
  Kościół parafialny

Warto zwiedzić

• Zabytkowy kościół z 1500 r. z gotyckim prezbiterium — jest to dawna kaplica ariańska. Ołtarz tego kościoła pochodzi z klasztornego kościoła dominikanów z Nowego Żmigrodu, zlikwidowanego przez władze austriackie w 1788 r.
• Ślady bardzo dawnych obwarowań, które miejscowe legendy wiążą z istnieniem zamczyska.
• Cmentarz parafialny

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 130161
2. Strona gminy. Demografia (stan na 31.12.2020 r.).
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1204 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. GUS. Wyszukiwarka TERYT
5. Zarządzenie nr 17 Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 lutego 1968 r. w sprawie zmiany i ustalenia nazw niektórych miejscowości i obiektów fizjograficznych (M.P. z 1968 r. nr 6, poz. 34)
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 180.

Linki zewnętrzne

• Żmigród (2) ''Stary'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 792 .