Siedliska-Bogusz

Siedliska-Bogusz

wieś
Zabytkowy kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	dębicki
Gmina	Brzostek
Liczba ludności (2020)	975[2]
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	39-231[3]
Tablice rejestracyjne	RDE
SIMC	0814910[4]
Położenie na mapie gminy Brzostek Siedliska-Bogusz
Położenie na mapie Polski Siedliska-Bogusz
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Siedliska-Bogusz
Położenie na mapie powiatu dębickiego Siedliska-Bogusz
49°54′53″N 21°24′53″E[1]

Siedliska-Bogusz – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, w gminie Brzostek^[5][4].

W latach 1949–1954 była siedzibą gminy Siedliska Bogusz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny należącej do dekanatu Pilzno w diecezji tarnowskiej.

W miejscowości znajduje się Pomnik Grunwaldzki zbudowany w roku 1910.

Części wsi

Integralne części wsi Siedliska-Bogusz^[5]^[4]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0814926	Huta	część wsi
0814932	Kamionki	część wsi
0814949	Kmiecie	część wsi
0814955	Kopaliny	część wsi

Historia

W 1353 synowie Iwana (Iwoni) z Klecia, trzej bracia – Chodko, Ostaszko i Piotr z Klecia otrzymali od króla Kazimierza Wielkiego kilkanaście wsi: Klecie (Kleszcze), Czermno, Januszkowice, Błażkową, Gogołów, Glinik, Bukową, Smarżowa i Kamienicę (okolice Jasła). W ten sposób wynagrodził ich za zasługi położone na rzecz Polski w walkach na Rusi. Otrzymali oni także miejscowości Klecie, Januszkowice i Skurowa, odebrane wcześniej benedyktynom, o które toczyły się długie procesy, z interwencjami, po stronie opactwa tynieckiego, kolejnych papieży (Kodeks Małopolski III 88, 310). Trudno było rozstrzygnąć, gdyż przypadły w dziedzictwie synom Piotra z Klecia: Iwanowi i Dymitrowi – potomkom Iwoni, sędziego chełmskiego – właściciela dóbr rymanowskich i Klecia, który był zaufanym współpracownikiem królów, podskarbim koronnym i marszałkiem królestwa. W konsekwencji benedyktyni musieli się zadowolić odzyskaniem jedynie części Januszkowic i Kleci. W XV wieku benedyktyni z opactwa tynieckiego odzyskali Siedliska i sąsiednie wsie. W 1536 roku ich właścicielami byli Jan, Kasper i Melchior Oświęcimowie.

W 1581 roku Siedliska podzielone były na dwie części. Pierwsza, jako jedna z czternastu wsi należała do Floriana Oświęcima, a druga (większa) część do Alberta Kowaliowskiego. W tej wsi urodził się dworzanin królewski Stanisław Oświęcim, syn Floriana. W drugiej połowie XVII wieku Siedliska dolne były własnością Rzuchowskich, od których zakupił je w 1740 roku Jan Stojowski. Natomiast Siedliska górne w 1686 roku należały do Stanisława Jordana Stojowskiego. Na początku XVIII wieku przejęli je Trzeciescy. W ich imieniu majątkiem zarządzał Francuz Antoni de Tournelles, mąż Krystyny Trzecieskiej. Przejściowo dzierżawił także Siedliska dolne i Kopaliny. W czasie pobytu w majątku wybudował nowy dwór (1728), budynki gospodarcze.

W 1763 roku Siedliska dolne i górne objął w posiadanie Nikodem Jordan Stojowski, burgrabia krakowski. Jedna z jego córek, Apolonia, 22 stycznia 1794 roku w kościele parafialnym w Siedliskach wyszła za mąż za Stanisława Bogusza, szlachcica spod Dąbrowy, szambelana króla Stanisława Augusta. W 1804 roku Boguszowie przejęli wioskę wraz z sąsiednią Smarżową na własność. Od tej pory miejscowość ma nazwę Siedliska-Bogusz. Trzech z pięciu synów Boguszów brało udział w powstaniu listopadowym: Feliks, Henryk i Nikodem. Feliks Bogusz był kapitanem w Legii Nadwiślańskiej i został odznaczony krzyżem Virtuti Militari, Henryk Bogusz otrzymał nominację na podporucznika. Po podziale dóbr między rodzeństwo Siedliska przejął Wiktoryn Bogusz, procesujący się z wioską Smarżowa, którą reprezentował deputowany Jakub Szela. Narastała wzajemna wrogość, która doprowadziła w lutym 1846 roku do krwawej rozprawy. Przyczynili się do tego Austriacy, którzy przy pomocy chłopów chcieli stłumić przewidywane powstanie narodowe. W czasie rzezi galicyjskiej spośród mieszkającej tu szlachty ocalały tylko kobiety i dzieci. Jeden z potomków rodziny dr Adam Bogusz opisał te wydarzenia i wydał w Krakowie na początku XX w. dwie książki poświęcone historii Siedlisk i Smarżowej.

W czasie okupacji działał tu ks. Karol Kawula ps. „Groźny”, proboszcz parafii i rezydent ks. Józef Śmietana ps. „Błyskawica”, który w czasie Akcji Burza był kapelanem oddziałów partyzanckich.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121930
2. BIP gminy. Stan ludności na dzień 31.12.2020.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1144 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. GUS. Wyszukiwarka TERYT.
5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

Bibliografia

• Adam Bogusz: Karty z dziejów wsi Smarżowy i Siedlisk powiatu pilźnieńskiego oraz wspomnienia ich dawnych dziedziców (1686-1846). Kraków: 1904. Brak numerów stron w książce
• Adam Bogusz: Wieś Siedliska-Bogusz. Monografia zebrana z dokumentów i wspomnień rodzinnych ze szczególnym uwzględnieniem wypadków roku 1846 i życiorysu Jakóba Szeli. Kraków: 1903. Brak numerów stron w książce
• Franciszek Ziejka: Wesele w kręgu mitów polskich. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997. ISBN 83-08-02681-8. OCLC 830088002. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Siedliska 4(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 510 .
• Siedliska-Bogusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 580 .