Sami al-Hinnawi (ur. 1896, zm. 31 października 1950 w Bejrucie) – syryjski wojskowy, organizator zamachu stanu w Syrii w sierpniu 1949, przekazał władzę cywilnemu rządowi Haszima al-Atasiego. Został aresztowany i zmuszony do opuszczenia kraju po kolejnym zamachu stanu przeprowadzonym przez Adiba asz-Sziszaklego.
Życiorys
Pochodzenie i wczesna działalność
Był sunnitą[2]. Ukończył z wyróżnieniem Akademię Wojskową w Konstantynopolu. W pierwszych latach I wojny światowej walczył w armii tureckiej. W 1916 zdezerterował, by przyłączyć się do arabskiego ruchu narodowego. Podczas arabskiej rewolty był oficerem w powstańczej armii szarifa Mekki Husajna. Następnie walczył w Syrii pod rozkazami syna Husajna, Fajsala[3]. Po ustanowieniu w Syrii mandatu francuskiego al-Hinnawi służył w Armii Lewantu[3].
Udział w przewrotach wojskowych w 1949
Karierę wojskową kontynuował w niepodległej Syrii. Sympatyzował z Syryjską Partią Socjal-Nacjonalistyczną. Walczył w I wojnie izraelsko-arabskiej, podczas której blisko współpracował i zaprzyjaźnił się z syryjskim szefem sztabu gen. Husnim az-Za’imem. 29 marca 1949 pomógł mu przeprowadzić zamach stanu, który odsunął od władzy prezydenta Szukriego al-Kuwatliego. Za dyktatorskich rządów az-Za’ima był de facto drugą osobą w państwie[3]. W czerwcu 1949 między obydwoma wojskowymi doszło jednak do konfliktu, którego przyczyną była sprawa twórcy i ideologa Syryjskiej Partii Socjal-Nacjonalistycznej Antuna Sa’ady. Dążył on do obalenia prezydenta Libanu Biszary al-Churiego i został skazany na śmierć, zbiegł jednak do Syrii. Sa’ada został początkowo przyjęty w Damaszku i obiecał zorganizować w Libanie powstanie, w rezultacie którego władzę w tym kraju przejąłby prosyryjski rząd złożony z działaczy Syryjskiej Partii Socjal-Nacjonalistycznej[3]. Husni az-Za’im początkowo popierał te plany, następnie jednak wydał Sa’adę policji libańskiej w zamian za uznanie swojego rządu przez Liban[4]. Antun Sa’ada został rozstrzelany, co sprawiło, że al-Hinnawi i grupa oficerów również sympatyzujących z syryjskim ruchem nacjonalistycznym postanowiła obalić rząd az-Za’ima. Przewrót pod dowództwem al-Hinnawiego miał miejsce 14 sierpnia. Az-Za’im został stracony tego samego dnia[5]. Zamachowcy otrzymali pomoc finansową z Iraku, niechętnego rządom az-Za’ima. Razem z dyktatorem rozstrzelany został Muhsin al-Barazi, który pełnił funkcję premiera i brał udział w negocjacjach z Libanem w sprawie Sa’ady[3].
Al-Hinnawi utworzył rząd wojskowy, szybko oznajmił jednak, że zamierza przekazać ponownie władzę politykom cywilnym. Zorganizował nowe wybory do zgromadzenia konstytucyjnego[5]. Zaprosił do objęcia urzędu prezydenckiego Haszima al-Atasiego, który w rewanżu mianował go szefem sztabu armii syryjskiej. Al-Atasi, kierowana przez niego Partia Ludowa i al-Hinnawi opowiadali się za bliską współpracą Syrii z Irakiem[6][3]. W 1949 prezydent i szef sztabu podejmowali w Syrii irackiego króla Fajsala II i regenta Abd al-Ilaha; w czasie spotkania zdecydowano, że obydwa państwa podejmą bliską współpracę wojskową, kulturalną, oświatową i gospodarczą, zachowując jednak odrębność. Postanowienia te nie weszły jednak w życie wskutek zamachu stanu, jaki przeprowadził w grudniu 1949 Adib asz-Sziszakli, przeciwnik współpracy syryjsko-irackiej. Al-Hinnawi został aresztowany i do września 1950 przebywał w więzieniu Mazza w Damaszku[3]. Następnie został zwolniony i wyjechał do Libanu. Miesiąc później w Bejrucie zastrzelił go Hirszu al-Barazi, mszcząc się za śmierć krewnego - rozstrzelanego w sierpniu 1949 Muhsina al-Baraziego[3].
Przypisy
- ↑ Po przejęciu władzy w wyniku zamachu stanu 14 sierpnia, obejmując funkcję prezydenta sformułował nowy rząd i przekazał władzę politykom cywilnym, na których czele stał Haszim al-Atasi.
- ↑ van Dam N.: The Struggle for Power in Syria. Politics and Society under Asad and the Ba'ath Party. London: I. B. Tauris, 2011, s. 28. ISBN 978-1-84885-760-5.
- ↑ a b c d e f g h Moubayed S. M.: Steel & Silk. Men and Women who shaped Syria 1900–2000. Cune Press, 2006, s. 56-58. ISBN 978-1-885942-41-8.
- ↑ D. Pipes, Greater Syria. The History of an Ambition, Oxford University Press, New York-Oxford 1990, s. 56.
- ↑ a b McHugo J.: Syria. From the Great War to the Civil War. Londyn: Saqi Books, 2014, s. 129. ISBN 978-0-86356-753-7.
- ↑ Fyderek Ł.: Pretorianie i technokraci w reżimie politycznym Syrii. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2011, s. 38-39. ISBN 978-83-7638-111-4.
