Ten artykuł dotyczy urządzenia elektroakustycznego. Zobacz też: stetoskop.
Słuchawka – przetwornik elektroakustyczny mający za zadanie przekształcenie sygnału elektrycznego w słyszalną falę dźwiękową, podobnie jak czyni to głośnik; od głośnika jednak odróżnia ją sposób, w jaki jest wykorzystywana: słuchawka służy do indywidualnego odbioru dźwięku, najczęściej umieszcza się ją w bezpośredniej bliskości ludzkiego ucha, a nawet w jego przewodzie słuchowym.
Słowem słuchawka określa się także:
tzw. mikrotelefon, czyli uchwyt mieszczący zarówno samą słuchawkę, jak i mikrofon telefonu;
stetoskop, czyli przyrząd diagnostyczny stosowany w medycynie do osłuchiwania pacjenta.
Cechy konstrukcyjne
Ze względu na użyty przetwornik elektroakustyczny, słuchawki dzieli się na:
elektromagnetyczne (czasem w skrócie nazywane „magnetycznymi”) – z membraną z materiału ferromagnetycznego (najczęściej ze stali), której ruch wzbudzany jest przez zmiany pola magnetycznego w nieruchomej cewce znajdującej się w bezpośredniej bliskości membrany[1];
elektrodynamiczne (albo krótko „dynamiczne”) – z membraną papierową lub z tworzywa sztucznego, której ruch wzbudzany jest przez przyklejoną do niej małą cewkę, umieszczoną w silnym stałym polu magnetycznym, poruszającą się wskutek przepływającego przez nią prądu zmiennego;
elektrostatyczne – z membraną wzbudzaną przez zmiany pola elektrycznego;
elektrodynamiczne z kotwicą zrównoważoną (ang. Balanced Armature) – z rdzeniem z miękkiej stali połączonym sztywno z membraną, znajdującym się pomiędzy nieruchomymi magnesami stałymi i nawiniętą wokół cewką[3].
Ze względu na konstrukcję słuchawki, wyróżnia się:
słuchawki wokółuszne (zamknięte), w których cała małżowina uszna umieszczona jest, wraz ze słuchawką, w niewielkiej komorze;
słuchawki nauszne (zamknięte), w których małżowina uszna przykryta jest słuchawką umieszczoną w niewielkiej komorze;
słuchawki półotwarte, o konstrukcji częściowo osłaniającej ucho[4];
słuchawki otwarte, których używa się poprzez zbliżenie ucha do membrany słuchawki tak, że małżowina ucha pozostaje odsłonięta;
słuchawki dokanałowe, które do poprawnego odsłuchu wymagają uszczelnienia kanału słuchowego[6].
Słuchawki bywają czasem – zwłaszcza słuchawki nauszne – mocowane do sprężynującego pałąka, który pozwala na utrzymanie ich na głowie; czasem do pałąka mocowany jest dodatkowo miniaturowy mikrofon. Często słuchawki używane są parami, na lewe i prawe ucho, co umożliwia odsłuch stereofoniczny. W zastosowaniach wojskowych słuchawki wmontowywane bywają do wnętrza hełmu (hełmofonu)[7].
W celu rozróżnienia kanałów w słuchawkach stereofonicznych ich producenci stosują różne konstrukcje (np. główny kabel poprowadzony tylko do jednej strony słuchawek, ich profilowanie) i oznaczenia takie jak L i R na ucho odpowiednio: lewe i prawe (od pierwszych liter angielskich słów left i right) oraz niekiedy, aby ułatwić obsługiwanie urządzenia także osobom niewidomym i niedowidzącym, adekwatne oznaczenia w systemie Braille’a (obydwa kanały), ewentualnie w uproszczonym systemie Braille’a, to znaczy, oznaczana jest wówczas słuchawka lewa (bo litera L składa się tylko z trzech pionowo ułożonych istotnych kropek).
Redukcja szumów
Redukcja szumów, czyli dźwięków dobiegających z otoczenia, dzieli się na pasywną i aktywną redukcję szumów.
Pasywna redukcja szumów polega na zaprojektowaniu kształtu słuchawki, w taki sposób, aby blokowała ona docieranie fal dźwiękowych z otoczenia. Słuchawki, które zapewniają największą izolację dźwiękową, ze względu na swoją budowę to: słuchawki wokółuszne zamknięte, nauszne zamknięte, douszne oraz dokanałowe. Szczególnym modelem są słuchawki dla perkusistów, które tłumią dźwięk bębnów płynący z otoczenia w trakcie gry, tak aby perkusista/perkusistka słyszał/a czysty nagrany w czasie rzeczywistym w słuchawkach.
Aktywna redukcja szumów (eng. Active Noise Cancelling – ANC) przebiega w oprogramowaniu słuchawek, które analizuje zebrane przez mikrofon dźwięki, wzmacnia pożądane, wycisza niepożądane i przekazuje do słuchawki. Takie słuchawki muszą być wyposażone w mikrofon, oprogramowanie oraz źródło energii (najczęściej baterię). Niektóre modele pozwalają użytkownikom wybierać poziom wygłuszania dźwięków otoczenia w zależności od preferencji[8].
↑Bywają one wykorzystywane m.in. w aparatach słuchowych dla osób niedosłyszących oraz tzw. monitorach dousznych charakteryzujących się wysoką wiernością odtwarzanego dźwięku.