Służba cywilna

Służba cywilna – wyodrębniony zespół profesjonalnych urzędników zatrudnionych w organach administracji publicznej, mających gwarancje stałości stosunku pracy, niezależnie od wyniku wyborów^[1].

Służba cywilna w Polsce

Według Konstytucji RP służba cywilna działa w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa w urzędach administracji rządowej. Zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej jest Prezes Rady Ministrów^[2]. Podstawą prawną działania służby cywilnej w Polsce jest ustawa o służbie cywilnej z 2008^[3].

W skład korpusu służby cywilnej wchodzą urzędnicy szczebla centralnego, jak również przedstawiciele rządowej administracji terenowej – niezespolonej i zespolonej.

Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w:

• Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,
• urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,
• urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej,
• Krajowej Informacji Skarbowej i izbach administracji skarbowej;
• komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej,
• Centralnym Biurze Śledczym Policji,
• Biurze Spraw Wewnętrznych Policji,
• Biurze Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej,
• Biurze Nasiennictwa Leśnego,
• jednostkach budżetowych obsługujących państwowe fundusze celowe, których dysponentami są organy administracji rządowej.

Korpus służby cywilnej tworzą także powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy. W skład służby cywilnej nie wchodzą pracownicy samorządu terytorialnego.

Korpus służby cywilnej dzieli się na pracowników (osoby zatrudnione na umowie o pracę) i urzędników (mianowanych przez Szefa Służby Cywilnej). Pojęcie członka korpusu służby cywilnej oznacza pracowników, urzędników oraz osoby zatrudnione na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej^[4].

Członek korpusu służby cywilnej nie może kierować się interesem jednostkowym lub grupowym. Nie wolno mu publicznie manifestować poglądów politycznych, uczestniczyć w strajku lub akcji protestacyjnej zakłócającej normalne funkcjonowanie urzędu. Ponadto nie może on łączyć zatrudnienia z mandatem radnego^[5]. Urzędnik mianowany nie może tworzyć ani uczestniczyć w partiach politycznych. Członek korpusu zajmujący wyższe stanowisko nie może pełnić funkcji w związkach zawodowych^[6].

W styczniu 2016 weszła w życie nowelizacja ustawy o służbie cywilnej, m.in. znosząca konkursy na wyższe stanowiska (jest ich ok. 1600) na rzecz powoływania na te stanowiska^[7].

Zobacz też

• państwowy zasób kadrowy
• Odznaka Honorowa za Zasługi dla Służby Cywilnej

Przypisy

1. Iwona Wieczorek, Jarosław Szymanek: Słownik pojęć w administracji publicznej. Łódź: Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego, 2018, s. 199–200. ISBN 978-83-947833-4-1.
2. Art. 153 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483 ze zm.).
3. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2024 r. poz. 409).
4. Art. 3 u. o s.c.
5. Art. 78 ust. 1–4 u. o s.c.
6. Art. 78 ust. 5 i 6 u. o s.c.
7. Zmiany dotyczące służby cywilnej weszły w życie. wp.pl, 23 stycznia 2016. [dostęp 2018-08-15].

Bibliografia

• W. Drobny, M. Mazuryk, P. Zuzankiewicz: ABC służby cywilnej. Wolters Kluwer Polska, 2010. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Serwis Służby Cywilnej. gov.pl. [dostęp 2021-10-29].
• Leksykon budżetowy. Służba cywilna. sejm.gov.pl. [dostęp 2016-01-11].

Kontrola autorytatywna (organizacja):

• LCCN: sh85026387
• GND: 4043169-1
• BnF: 12653982w
• BNCF: 26480
• NKC: ph126191
• J9U: 987007283805105171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/civil-service
• ЕСУ: 26139