Révolution nationale

„Rewolucja narodowa” na plakacie. Francja konserwatywna, miłująca rodzinę i porządek przeciwstawiona jest Francji skorumpowanej, demagogicznej i zażydzonej

Marszałek Philippe Pétain przedstawiony jako opoka nowego porządku we Francji. Motto „Praca, rodzina, ojczyzna” (Travail, famille, patrie) miało zastąpić motto z czasów III Republiki „Wolność, równość, braterstwo” (Liberté, egalité, fraternité)

Révolution nationale (pol. Rewolucja narodowa) – oficjalny program ideologiczny promowany przez Francję Vichy („Państwo Francuskie”), który został ustanowiony w lipcu 1940 i kierowany przez marszałka Philippe’a Pétaina^[1]. Program charakteryzował się antyparlamentaryzmem, odrzuceniem konstytucyjnego podziału władzy, kultem jednostki, ksenofobią, sponsorowanym przez państwo antysemityzmem, promocją tradycyjnych wartości, odrzuceniem nowoczesności, korporacjonizmem i sprzeciwem wobec teorii walki klas. Mimo swojej nazwy „rewolucja narodowa” była bardziej reakcyjna niż rewolucyjna, ponieważ sprzeciwiała się większości zmianom wprowadzonym we Francji przez rewolucję francuską (1789–1799)^[1].

Całkowita rewolucja we Francji została przygotowana przez dwadzieścia lat niepewności, niezadowolenia, odrazy i uśpionego buntu. [...] W następstwie wojny pękł wrzód. [...] Ta możliwość zrobienia czegoś nowego podnieca ludzi ze wszystkich grup społecznych.

Paul Baudouin, lipiec 1940

Zaraz po ustanowieniu rząd Pétaina podjął kroki przeciwko „niepożądanym” czyli Żydom, imigrantom, masonom i komunistom. Reżim prześladował również Romów, homoseksualistów i lewicowych aktywistów. Francja Vichy naśladowała politykę rasową nazistowskich Niemiec, a także angażowała się w politykę pronatalistyczną mającą na celu ożywienie „rasy francuskiej” (w tym politykę sportową), chociaż polityka ta nigdy nie sięgała tak daleko, jak program eugeniczny realizowany przez nazistów^[1].

W maju 1941 władze Vichy ustanowiły Order Galijskiej Franciski, który miał symbolizować „rewolucję narodową”.

Ideologia

Ideologia Francji Vichy była adaptacją idei francuskiej skrajnej prawicy (w tym monarchizmu i integralizmu Charlesa Maurrasa) przez kryzysowy rząd, powstały w wyniku klęski Francji w wojnie z Niemcami. Stygmatyzowano osoby uważane za odpowiedzialne za klęskę wojskową (proces w Riom) i krytykowano III Republikę za upadek moralny. Władze Vichy promowały tradycyjne wartości (socjalizm konserwatywny): motto republikańskie „Wolność, równość, braterstwo” (Liberté, egalité, fraternité) zostało zastąpione konserwatywnym mottem „Praca, rodzina, ojczyzna” (Travail, famille, patrie). Otoczono kultem marszałka Pétaina – pieśń ku jego chwale Maréchal, nous voilà! stała się nieoficjalnym hymnem narodowym^[1].

Od lipca 1940 „rewolucja narodowa” była silnie promowana przez tradycjonalistyczny i technokratyczny rząd Vichy. Kiedy w czerwcu 1942 Pierre Laval powrócił na stanowisko premiera, „rewolucja” przestała być promowana i popadła w zapomnienie. Najważniejsza stała się kolaboracja z Niemcami, którzy (wbrew powojennym relacjom) nie byli autorami rewolucji^[1].

Przypisy

1. Robert O. Paxton: Francja Vichy: stara gwardia i nowy ład, 1940-1944. Wrocław: Wydawnictwo Bukowy Las, 2011. ISBN 978-83-62478-25-5. Brak numerów stron w książce