Romuald Balawelder, pseud. Romuald Niewiadomski[1] (ur. 7 lutego 1893 we Lwowie[2], zm. 24 maja 1975 w Legionowie) – polski filozof, literat, pedagog, geograf i podróżnik, autor oryginalnego systemu filozoficznego. Współzałożyciel Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim[3] oraz gimnazjum w Legionowie[4].
Portret Romualda Balaweldera z 1914 rokuUlica w dzielnicy Kabylskiej Algieru - fotografia Romualda Balaweldera
Życiorys
Nauka
Romuald Balawelder urodził się 7 lutego 1893 roku we Lwowie jako syn Walentego Balawaldera[5], urzędnika magistratu we Lwowie [6] oraz Stefanii z Niewiadomskich.
W roku 1911 ukończył Gimnazjum we Lwowie[7]. W roku 1911 rozpoczął studia polonistyczne i filozoficzne na Uniwersytecie we Lwowie[8].
Studia przerwał mu wybuch I wojny światowej oraz służba wojskowa w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego[8]. W 1915 roku, w Wiedniu został zwolniony z wojska na skutek odniesionych ran oraz przebytej choroby[9]. Za służbę w Legionach został odznaczony pamiątkowym Krzyżem Legionów[10].
Studia kontynuował na Uniwersytecie Wiedeńskim na kierunku geografia, z powodu braku kierunku polonistycznego[8]. Ukończył je w 1916 roku.
Praca pedagogiczna
W Wiedniu podjął pracę w zawodzie nauczyciela oraz został egzaminatorem komisji nostryfikacyjnej dla Polaków emigrantów, którzy ukończyli studia zagraniczne[10]. W 1916 roku napisał rozprawę doktorską: Konfederacja Spytka z Melsztyna[11].
W 1917 roku został oddelegowany przez Związek Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych we Lwowie do objęcia stanowiska dyrektora Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim, które piastował w pierwszym roku funkcjonowania szkoły 1917/1918[12].
Po wyjeździe z Tomaszowa w 1918 roku rozpoczął pracę w gimnazjum w Siedlcach[11]. W 1919 roku rozpoczął pracę w Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie, gdzie pracował do 1937 roku jako nauczyciel geografii oraz wychowawca[3][13]. Był organizatorem oraz opiekunem gimnazjalnego Koła Geograficznego[3].
Po wojnie, zaczęto rozważać przeprowadzenie zorganizowanej polskiej akcji osadniczej do portugalskiej Angoli, w Afryce Zachodniej. Po utworzeniu pierwszych polskich placówek dyplomatycznych w Afryce polskimi kwestiami oświatowymi na tych terenach zajmowała się delegatura Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[15]. Ministerstwo zaproponowało Balawelderowi objęcie stanowiska kierowniczego w resorcie oświaty w prowincji Angoli, co zaowocowało próbą zorganizowania przez niego grupy kolonistów-współpracowników[10].
W 1941 roku przeprowadził się do Legionowa. Tam, po uzyskaniu zgody warszawskiego kuratorium w 1945 roku współzałożył gimnazjum[4], obecnie Liceum im. Marii Konopnickiej w Legionowie[16]. Przewlekła choroba serca uniemożliwiła mu dalsza pracą pedagogiczną, pod koniec 1947 roku podał się do dymisji[10].
W latach 1940–1973 stworzył 19 brulionów o nazwie: "Szkice filozoficzno-naukowe”. Dzieło to Balawelder pozostawił w rękopisie, zrażony odmową opublikowania jednego z wcześniejszych utworów. Szkice stanowią oryginalne studium interdyscyplinarne o charakterze systemu filozoficznego,
syntezę kosmologii i antropologii filozoficznej w duchu uniwersalizmu[17].
Zmarł 24 maja 1975 roku w Legionowie i tam został pochowany[16].
Robert Czyż. Dyrektorzy i profesorowie Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim w okresie międzywojennym, na podstawie wspomnień i materiałów źródłowych – część 1. „Rocznik Tomaszowski”. 6, s. 111–132, 2017. Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne im. doktora Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim. ISSN0209-0414.
Janina Wilgat (red): Bibliografia Polska 1901-39. Wrocław, Warszawa, Kraków, Lódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 437-438. ISBN 83-04-01899-3.
