Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony

Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony
Ilustracja
Grafika przedstawiająca tytułowy Quincunx
Autor

Stanisław Orzechowski

Typ utworu

dialog

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Kraków

Język

polski

Data wydania

1564

Wydawca

Drukarnia Łazarzowa

Grafika z postacią Polonii

Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony – dwuczęściowy dialog polityczny Stanisława Orzechowskiego, wydany w 1564 w Krakowie w Drukarni Łazarzowej.

Pełny tytuł utworu to: Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony, przez Stanisława Orzechowskiego Okszyca z przemyskiej ziemi, i za kolędę posłom koronnym do Warszawy na nowe lato roku pańskiego 1564 posłany.

Tytułowy Quincunx (Cynek) to u Orzechowskiego wzór geometryczny (pokrewny kwinkunksowi) złożony z elementów wpisanych w kwadrat i jednego nad nim. Cztery kąty kwadratu to wiara, kapłan, ołtarz i król, zaś wierzchołkiem jest Kościół. Układ ten symbolizuje proponowany przez Orzechowskiego teokratyczny ustrój Polski. Zdaniem autora to katolicyzm stworzył polską państwowość, zaś nierozerwalny związek Kościoła z Królestwem jest fundamentem istnienia Polski. W czasach rozkwitu ruchu egzekucyjnego Orzechowski proponował, by to wiara katolicka i Kościół były czynnikami mogącymi ograniczyć nadmierną władzę królewską.

Orzechowski rozróżnia pojęcia „Królestwo” i „Rzeczpospolita”. Całość figury tworzy Królestwo składające się z pięciu elementów, z których dominujący jest Kościół, zaś wiara, kapłan, ołtarz i król są równorzędne. Król i szlachta tworzą Rzeczpospolitą, czyli wolny związek oparty na prawach, których królowi nie wolno przekraczać. Szlachcic powinien stawać w pospolitym ruszeniu, płacić podymne, nie ma jednak innych zobowiązań wobec króla[1].

Quincunx ma formę dialogu toczonego między Ewangelikiem, Papieżnikiem i samym Orzechowskim. Utwór, chociaż pisany w języku polskim, wykorzystuje reguły retoryczne zaczerpnięte od Cycerona. W książce tej pojawiła się też po raz pierwszy podobizna Polonii, czyli kobiety będącej personifikacją Polski[2].

Przypisy

  1. Jerzy Ziomek: Renesans. Warszawa: 2002. ISBN 83-01-13843-2.
  2. Mieczysław Rokosz: Orły nasze. Kraków: 1996. ISBN 83-7052-227-0.

Bibliografia

  • Jerzy Ziomek: Renesans. Wyd. XI – 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 201-204, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13843-1.

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!