Nowy Glinik

Nowy Glinik

wieś
Kościół Matki Bożej Królowej Polski
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Tarnowiec
Wysokość	280-350 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	631[2][3]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-204[4]
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0361028[5]
Położenie na mapie gminy Tarnowiec Nowy Glinik
Położenie na mapie Polski Nowy Glinik
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Nowy Glinik
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Nowy Glinik
49°41′13″N 21°31′21″E[1]

Nowy Glinik (do 14 lutego 1968 Glinik Nowy^[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Tarnowiec^[5][7].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Za centrum wsi można uznawać skrzyżowanie dróg z Jasła z drogą prowadzącą do Zarzecza i Łajsc oraz drogą do Glinika Polskiego. Znajduje się tam dwa sklepy spożywcze oraz sala gdzie odbywają się lokalne festyny, zabawy i zebrania. Wieś modernizuje się głównie przez polepszanie lokalnych dróg. Dzięki bliskości z Jasłem, oraz walorom krajobrazu powstaje tu wiele nowych domów. Pola uprawne ułożone są prostopadle do drogi głównej, łącząc się z gospodarstwami, odpowiadając najczęściej ich szerokościom. Średnio jedno gospodarstwo posiada od 2 do 8 ha ziemi uprawnej. Na terenach gospodarstw i między nimi znajdują się zagajniki, kępy drzew i zakrzaczone rowy.

Części wsi

Integralne części wsi^[5]^[7]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0361034	Biedacz	część wsi
0361040	Dębczyna	część wsi
0361057	Góra	część wsi
0361063	Magiel	część wsi
0361070	Podlas	część wsi

Historia

Wieś początkami sięga XII w. Pierwotnie była to wieś królestwa. W 1277 r. Bolesław Wstydliwy zwolnił Glinik z ciężaru prawa książęcego. W 1336 r. wieś została wydzielona z uposażenia królowej Jadwigi przenosząc Glinik z praw polskich na prawa niemieckie, a własność przypadła Gedkowi z Gedczyc (lokacja na prawie niemieckim 1388).

W XV w. Glinik należał do Pieniążków herbu Odrowąż. W 1581 r. Glinik przeszedł w ręce Lubomirskich. Około 1700 r. dwór w Gliniku Nowym był własnością Janockiego, który gospodarował tam aż do rozbiorów. W 1774 r. miejscowość otrzymała nazwę Glinik Niemiecki. Nazwa ta utrzymała się do roku 1918, następnie zmieniono Glinik Górny. Do budowy pierwszej szkoły we wsi przystąpiono w 1930 r, był to budynek drewniany. Szkoła ta przetrwała do 1944 r., kiedy to podczas wojny została prawie doszczętnie zniszczona. Po II wojnie światowej 16 lipca 1948 Gminna Rada Narodowa zmieniła nazwę wsi na Glinik Nowy.

• 
  Krzyż przydrożny
• 
  Kościół filialny, elewacja tylna

Etnografia

Nowy Glinik ma charakter słabo rozwiniętej i chaotycznej widlicy, rozmieszczenie zabudowań jest dość zróżnicowane. Przysiółki wsi, w nawiasach historyczne (zob. Głuchoniemcy) nazwy niw w obrębie wsi: Podlas (Rodenbarg), Biedacz (Hirschhau), Łąki (Langanger), Dębczyna (Eichhau), Sajdaki, Zagórze (Barg), Za Górami (Altbarg). Niektóre z występujących nazwisk: Bringel (Bragiel), Fritz (Fryc), Kochmann, Rossmund (Rozmund), Hensel (Henzel), Riesner (Ryzner), Marks (Marek), Boner (Bonar), Kriegel (Grygiel), Tryger, Pelz (Pelc), Hochl (Hocholek), Figulus (Töpfer), Speck (Szpek), Bällenweider (Bärenwalder), Hohmann (Homa), Happ (Hap), Grohmann (Krochmal), Keller/Köhler (Kielar).^{[potrzebny przypis]}

Toponimika nazwy

• 1388 - Glinnick
• 1390 - Lembarg^{[potrzebny przypis]}
• 1402 - Pierwszy raz nazwa Glinik Niemiecki pojawiła się w 1402 r. jako Theutonicalis Glinnick, nazwę tę zawdzięcza Glinik osadnikom przybyłym tu z Saksonii (zob. Głuchoniemcy).^{[potrzebny przypis]}
• 1529 - Glinnik Allamanorum
• 1772 - Niemiecki Glinik
• 1918 - Glinik Niemiecki
• 1939 - Glinik Górny
• 1943 - Lemberg^{[potrzebny przypis]}
• 1946 - Glinik Nowy

obecnie - Nowy Glinik

Geografia

Ukształtowanie terenu wsi jest typowe dla okolicy podgórskiej, poprzecinany jest potokami, wzdłuż których poprowadzone są wąskie ścieżki. Wieś położona jest wzdłuż potoku (dawn. Schwarczer Bek^{[potrzebny przypis]}), przepływającego przez przysiółek Podlesie. Najwyższe wzniesienie to Miarkówka (349,9 m n.p.m.) Buczyna (347 m n.p.m.) oraz Magiel (345,3 m n.p.m.). Potok łączy się na terenie Umieszcza z Potokiem Krzywym a ten z Czarnym Potokiem. Do dziś zachowały się dawne nazwy pól np. Biedacz (niem. Hirschhau^{[potrzebny przypis]}), Magiel (niem. Mangelbarg^{[potrzebny przypis]}), Rola (niem. Aue^{[potrzebny przypis]}), Dzikówka (niem. Wildenhau^{[potrzebny przypis]}) czy Chochołówka (niem. Hochlau^{[potrzebny przypis]}). Bliskość lasów, dostęp do wód powierzchniowych i gruntowych, oraz stosunkowo żyzne gleby sprzyjały osadnictwu na terenach Glinika Nowego. Dodatkowo dość łagodne wzniesienia dają widoki na okolice. Teren wsi jest podmokły, gleba gliniasta. Ta własność gleby znalazła odzwierciedlenie w członie nazwy – Glinik. Drugi człon ma charakter dzierżawczy.

Najwyżej położone punkty we wsi (w nawiasach nazwy historyczne^{[potrzebny przypis]}, nie używane obecnie):

• Magiel (Mangelbarg^{[potrzebny przypis]}) - 350 m n.p.m.,
• Buczyna (Bucholz^{[potrzebny przypis]}) - 347 m n.p.m.,
• Wały (Walbarg^{[potrzebny przypis]}) - 343 m n.p.m.,
• Podlas (Rodenbarg^{[potrzebny przypis]}) - 337 m n.p.m.,
• Szpakówka (Sprebarg^{[potrzebny przypis]}) - 320 m n.p.m.,
• Rola (Aue^{[potrzebny przypis]}) - 309 m n.p.m.,
• Granice (Grenzwiese^{[potrzebny przypis]}) - 307 m n.p.m.,
• Rzeki (Młyn - Fliess^{[potrzebny przypis]}) - 280 m n.p.m.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90018
2. Wieś Nowy Glinik w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-15].
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 834 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. M.P. z 1968 r. nr 6, poz. 34
7. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

Bibliografia

• Franciszek Dubiel "Gmina Tarnowiec - dzieje dawne i współczesne"

Linki zewnętrzne

• Glinik (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 585 .
• Gmina Tarnowiec – sołectwo Nowy Glinik