Nowa Cerkiew (powiat tczewski)

Nowa Cerkiew

wieś
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	tczewski
Gmina	Morzeszczyn
Liczba ludności (2022)	430[2]
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-132[3]
Tablice rejestracyjne	GTC
SIMC	0167740
Położenie na mapie gminy Morzeszczyn Nowa Cerkiew
Położenie na mapie Polski Nowa Cerkiew
Położenie na mapie województwa pomorskiego Nowa Cerkiew
Położenie na mapie powiatu tczewskiego Nowa Cerkiew
53°52′00″N 18°39′32″E[1]

Nowa Cerkiew – wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Morzeszczyn. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gdańskiego.

Miejscowość położona jest na Kociewiu, drugim obok Kaszub regionie Pomorza Gdańskiego. Należy do diecezji pelplińskiej, leży 8 km na południe od Pelplina.

Nazwa

Nazwa Nowa Cerkiew po raz pierwszy pojawia się w niemieckim dokumencie z 1302 roku w postaci: Nuwokirche. Kolejne etapy ewolucji nazwy to: Nowa ecclesia z 1326 roku oraz Nowa Czerkiew 1583 z roku.

Historia

Historia Nowej Cerkwi wiąże się nierozłącznie z istniejącą w niej parafią. W 1276 roku do Pelplina przybyli cystersi, którzy w 1302 roku lokowali wieś. Lokacja ta była pierwszą w opactwie pelplińskim realizowaną na prawie chełmińskim. W okresie reformacji prawie cała ludność Nowej Cerkwi przyjęła luteranizm. W roku 1583 rzekomo miejscowy proboszcz musiał zgodzić się nawet na luterańskich rodziców chrzestnych.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[4] na listę zabytków wpisane są:

• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, 1362, XVIII-XIX, nr rej.: A-1310 z 24.04.1990
• cmentarz przy kościele, nr rej.: j.w.

Otoczony cmentarzem z neogotycką bramą trójnawowy kościół w najstarszych fragmentach pochodzi z XIV wieku (prezbiterium, zakrystia, wieża). Przebudowywany był w roku 1820, 1851 i po pożarze w 1855. Skromny wystrój pochodzi głównie z końca XVIII wieku. W górnej kondygnacji ołtarza znajduje się gotycka figura Matki Boskiej Bolesnej przeniesiona tu z przydrożnej kaplicy ze wsi Borkowo, a w kruchcie stoi kamienna kropielnica^[5].

W podziemiach kościoła spoczywa Maciej Prądzyński – ostatni opat opactwa w Pelplinie, który po kasacie klasztoru został tu proboszczem.

Wewnątrz kościoła wisi żyrandol, w którym oprawki do świec zrobione są z łusek po nabojach. Podczas II wojny tutejsi mieszkańcy zbierali je i umieszczali w żyrandolu, by upamiętnić ginące od nich ofiary.

Zobacz też

• Nowa Cerkiew – inne miejscowości
• Gętomie
• Morzeszczyn
• Rombark

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 87890
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 826 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2022-01-02] .
5. PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 309, ISBN 978-83-7495-133-3 .

Bibliografia

• Gmina Morzeszczyn - Przyjdziesz tu jako obcy, wyjedziesz jako przyjaciel, Wyd. Urzędu Gminy Morzeszczyn

• Witryna internetowa poświęcona Nowej Cerkwi
• Oficjalna strona internetowa gminy Morzeszczyn
• Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowej Cerkwi. spnowacerkiew.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-12)].