No pasarán

Plakat z okresu wojny domowej w Hiszpanii

¡No pasarán! (pol. nie przejdą!)^[1] – hasło używane dla podkreślenia determinacji utrzymania swej pozycji w walce, pierwszy raz użyte przez Dolores Ibárruri w czasie wojny domowej w Hiszpanii. Stało się zawołaniem bojowym wszystkich antyfaszystów^[2].

Historia i użycie

W pełnej wersji słowa Dolores Ibárruri Gómez brzmiały: ¡No pasarán! Es preferible morir de pie que vivir de rodillas! („Nie przejdą! Lepiej umierać stojąc, niż żyć na klęczkach!”)^[3]. Od tego czasu powiedzenie to stało się najpopularniejszym hasłem używanym przez stronę republikańską i Brygady Międzynarodowe.

Gdy Madryt został zdobyty przez nacjonalistów, generał Francisco Franco w swym przemówieniu wygłoszonym po zdobyciu miasta 1 kwietnia 1939 roku stwierdził: Hemos pasado („przeszliśmy”)^[4], co było odpowiedzią na hasło republikanów^[5].

Jest to też tytuł wiersza Władysława Broniewskiego^[6] w którym poeta napisał:

Umierający republikanie, brocząc po bruku krwią swoich ran, w krwi umaczanym palcem po ścianie, wypisywali: "No pasaran!"

„No pasaran” to też tytuł płyty i piosenki polskiego punkowego zespołu Blade Loki^[7], Włochaty^[8] oraz jednego z utworów Jamal^[9]. Pojawia się także w tytule piosenki zespołu rockowego T.Love^[10] oraz rosyjskiego rapera АК-47^[11].

Przypisy

1. Wzorowane na Ils ne passeront pas! (fr. nie przejdą!) z czasów bitwy pod Verdun.
2. Praca zbiorowa, Wojna narodowo rewolucyjna w Hiszpanii 1936–1939, s. 165.
3. Lech Wyszczelski: Bohaterowie stu bitew. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 26. ISBN 83-03-01442-0.
4. Według niektórych wersji Han pasado („przeszli”).
5. Marek Jan Chodakiewicz, Zagrabiona pamięć. Wojna w Hiszpanii 1936-39 ISBN 83-907120-2-4.
6. [autor zawiera „Władysław Broniewski” i tytuł zawiera „No pasaran”], [w:] Katalog Biblioteki Narodowej [online] [dostęp 2023-11-16] .
7. No pasaran — Blade Loki | Last.fm [online], www.last.fm [dostęp 2019-12-13]  (pol.).
8. No pasaran! — Włochaty | Last.fm [online], www.last.fm [dostęp 2019-12-13]  (pol.).
9. Jamal - Hien No Pasaran Dinle / Şarkı Sözü ile Dinle [online], www.muzikdinle.com.tr [dostęp 2019-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-12]  (tur.).
10. No pasaran, 19.11.95 — T.Love | Last.fm [online], www.last.fm [dostęp 2019-12-13]  (ang.).
11. Shazam [online], www.shazam.com [dostęp 2019-12-13] .