Nieciągłość Mohorovičicia

Mapa świata ukazująca pozycję nieciągłości Moho

Nieciągłość Mohorovičicia (nieciągłość Moho) – termin geologiczny, oznaczający granicę pomiędzy skorupą a płaszczem Ziemi.

Jest to kilkusetmetrowej grubości warstwa przejściowa. Leży na różnych głębokościach. Pod oceanami średnio na głębokości 5–8 km, natomiast pod kontynentami znacznie głębiej – około 35 km^[1]. Pod wysokimi górami może leżeć na głębokości nawet do 80 km.

Wnętrze Ziemi, litera A wskazuje nieciągłość Moho

Odkryta została w 1909 przez Andriję Mohorovičicia, chorwackiego meteorologa i sejsmologa, który zauważył skokową zmianę prędkości fal sejsmicznych od ok. 7 km/s do nieco powyżej 8 km/s^[2][1].

Odsłonięcie skał płaszcza, ukazujące nieciągłość Mohorovičicia z ordowiku w Nowej Fundlandii

Warunki panujące w skałach w tej strefie są znane dzięki odsłonięciom sekwencji ofiolitowej – fragmentów skorupy oceanicznej wyniesionych wskutek ruchów tektonicznych. Żadne wiercenia nie dotarły do obecnej nieciągłości Moho. Najgłębszy odwiert na lądzie sięga ponad 12 km pod powierzchnię (SG-3 na Półwyspie Kolskim), a na oceanie – 2111 metrów (statek JOIDES Resolution, odwiert 504B, wschodni Pacyfik^[3]) pod dnem. Na początku drugiej połowy XX wieku istniała propozycja wywiercenia otworu w dnie oceanu, który sięgałby do tej nieciągłości (tzw. Projekt MOHOLE), ale z powodu braku środków zaniechano jego realizacji w 1967.

W przeszłości wskutek ruchów tektonicznych w szeregu miejsc na Ziemi doszło do wyniesienia dawnej granicy Moho i jej odsłonięcia (ofiolity). Dzięki nim poznano procesy zachodzące w komorze magmowej prowadzące do powstawania nowej skorupy oceanicznej podczas spreadingu.

Zobacz też

• powierzchnia nieciągłości
• nieciągłość Conrada
• nieciągłość Golicyna
• nieciągłość Repettiego
• nieciągłość Gutenberga

Przypisy

1. Przestrzeń geograficzna. W: Leszek Sykulski: Geopolityka. Częstochowa: Grategia, 2014, s. 47. ISBN 978-83-65047-05-2. (pol.).
2. LeszekL. Czechowski LeszekL., Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi, Warszawa: PWN, 1994, s. 45, ISBN 83-01-11519-X, OCLC 749564383 .
3. A review of the drilling accomplishments achieved by the JOIDES Resolution from 1985 (ODP Legs 100-210) to 2010 (IODP Expeditions 301-328)

Linki zewnętrzne

• Project Mohole
• Mapa głębokości na której leży nieciągłość Moho pod Europą. igf.fuw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-25)].

Encyklopedie internetowe (Powierzchnia nieciągłości):

• Universalis: la-decouverte-du-moho
• БРЭ: 2235112
• SNL: Mohorovičićs_diskontinuitet
• Catalana: 0043064
• DSDE: Mohorovičić-diskontinuiteten