Mukarnas lub mokarnas, inaczej ornament stalaktytowy – architektoniczny motyw konstrukcyjno-dekoracyjny charakterystyczny dla architektury muzułmańskiej, wypracowany w epoce seldżuckiej, złożony ze spiętrzonych elementów komórkowych, głównie pryzmatycznych, które tworzą konstrukcję przypominającą naturalne stalaktyty. Mogą być zestawiane różnorodne elementy, które stopniowo wypełniają przestrzeń, tworząc struktury liniowe, lub sklepione[1][2][3][4].
Mukarnas spełnia zwykle rolę trompy (od której się wywodzi) lub pendentywu między dwiema płaszczyznami np. ściany i stropu; pojawiał się także na gzymsach i głowicach. Może być wykonany z kamienia, drewna, ceramiki lub stiuku[1][3].
Początkowo mukarnas miał głównie znaczenie konstrukcyjne (zwłaszcza w sztuce perskiej), w miarę rozwoju i rozpowszechniania na zachód stawał się coraz częściej motywem dekoracyjnym (np. w sztuce mauretańskiej w Hiszpanii, w architekturze muzułmańskiej w północnej Afryce)[2][4]. Pierwsze mukarnasy były gładkie, z czasem pojawiły się na nich profilowania, arabeski, które wzbogacały tak ważną w sztuce islamu grę światła i cienia[1].
