Pełny przebieg zmian hormonalnych, wraz z wynikającą z tego przebudową endometrium, przeobrażeniami środowiska pochwy, zmianą stanu gruczołów piersiowych, temperatury ciała, wpływu wegetatywnego układu nerwowego, układu krążenia, nastroju psychicznego i innych funkcji organizmu nazywamy cyklem miesięcznym.
Poza okresami ciąży, karmienia piersią i zażywania hormonalnych środków antykoncepcyjnych u zdrowej kobiety w wieku rozrodczym fizjologicznie menstruacja powtarza się regularnie co ok. 28 dni (u różnych kobiet różnie długo dojrzewa pęcherzyk jajnikowy) i trwa ok. 4 dni (notowane są również menstruacje 3-dniowe, aż do 8-dniowych). Pierwsza miesiączka (menarche) wyznacza początek okresu dojrzałości (występuje ok. 12–13 roku życia), a ostatnia wyznacza menopauzę, która stanowi linię graniczną między dojrzałością płciową a starością kobiety. Menopauza następuje najczęściej między 45. a 55. rokiem życia, z reguły w wieku 51 lat.[1][2][3]
Mianem eumenorrhoea określa się fizjologiczne krwawienie, którego objętość zawiera się w granicach 10-80 ml. Prawidłowo krew menstruacyjna nie krzepnie, ze względu na lokalny wzrost aktywności plazminy, która działa fibrynolitycznie.
W drugiej fazie cyklu miesięcznego, pod wpływem działania progesteronu, w głąb endometrium wrastają tzw. tętnice spiralne. W momencie zaprzestania wytwarzania progesteronu przez ciałko żółte dochodzi do ich skurczu, co powoduje niedokrwienie i złuszczenie się nabłonka. Spadek stężenia progesteronu jest sygnałem oznaczającym brak zagnieżdżenia się zarodka w jamie macicy. W ciąży, pod wpływem gonadotropiny kosmówkowej, dochodzi do przekształcenia się ciałka żółtego w ciałko żółte ciążowe, które jest warunkiem utrzymania i rozwoju płodu w pierwszych 4 miesiącach.
Stosownie do jednej z hipotez menstruacja mogła być powodem, dla którego człowiek wynalazł ubranie[4]. Przodkowie ludzi zamieszkiwali w Afryce, toteż ubiór nie był im potrzebny dla ochrony przed zimnem. Dopóki wszyscy chodzili nago, nie mogli też znać wstydu związanego z nagością. Menstruacja mogła być powodem, dla którego kobiety jako pierwsze zapragnęły zasłaniać swoją okolicę intymną. Pośrednio potwierdza tę hipotezę istniejące odwieczne tabu związane z menstruacją u wszystkich plemion tradycyjnych oraz fakt, że w gorącym klimacie to przede wszystkim kobiety korzystają u tych plemion z ubioru (spódniczki).
Zaburzenia miesiączkowania
W klasyfikacji zaburzeń miesiączkowania wyróżniono:
amenorrhoea – brak miesiączki przez minimum 6 miesięcy
pierwotny
wtórny
oligomenorrhoea – rzadko występujące krwawienia miesięczne – co 6-12 tygodni
polymenorrhoea – krwawienia miesięczne występujące częściej niż fizjologicznie
