Martwa natura z kawałkami łososia

Martwa natura z kawałkami łososia

Autor	Francisco Goya
Data powstania	1808–1812
Medium	olej na płótnie
Wymiary	45 × 62 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Museum Oskar Reinhart am Römerholz

Martwa natura z kawałkiem łososia, cytryną i trzema naczyniami, Luis Meléndez, 1772

Martwa natura z kawałkami łososia (hiszp. Ruedas de salmón) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828). Obecnie znajduje się w zbiorach Museum Oskar Reinhart am Römerholz w Winterthur^[1][2].

Okoliczności powstania

Martwa natura nie była częstym tematem w twórczości Goi, być może dlatego, że w jego epoce była uznawana za mniej wartościową niż malarstwo religijne, historyczne czy portrety. W XIX-wiecznej Hiszpanii ten rodzaj malarstwa reprezentowali m.in. Luis Paret y Alcázar oraz Luis Meléndez. Ich prace charakteryzował naturalizm oraz rokokowe przywiązanie do detalu. Wiadomo, że Goya namalował serię martwych natur w czasie hiszpańskiej wojny niepodległościowej (1807–1814) oraz na wygnaniu w Bordeaux. Jego dzieła są jednak dalekie od stylu rokoko czy préciosité, charakteryzują je grube pociągnięcia pędzlem oraz ograniczona paleta barw. Goya odrzuca tradycyjne ujęcie martwej natury i sięga do estetyki swojego mistrza Rembrandta. Ponadto martwe natury Goi stanowią wyraźną metaforę śmierci, martwe zwierzęta przypominają złożone ofiary, których ciała zostały przedstawione w bezpośredni i okrutny sposób. Temat śmierci, przemijania i fatalizmu często pojawia się w późniejszych pracach starzejącego się malarza, stając się niemal jego obsesją^[3]. Nie udało się ustalić dokładnej daty powstania tej serii martwych natur, jednak historycy sztuki sytuują je w przedziale 1808–1812 ze względu na analogiczne do powstałych w tym czasie rycin Okropności wojny ujęcie przemocy^[4].

Opis obrazu

Jest to najbardziej abstrakcyjna martwa natura z serii dwunastu dzieł powstałych w czasie wojny. Goya namalował trzy dzwonka łososia ułożone blisko siebie na stole pokrytym białym obrusem^[5] lub na nieokreślonej, metalicznej powierzchni. Brzegami opierają się jeden o drugi, co sprawia wrażenie, że mięso właśnie zostało pokrojone. Kawałki ryby są oderwane od codziennego kontekstu, przez co kompozycja jest pozbawiona jakiejkolwiek narracji^[6]. Tło jest ciemne i jednolite, brak punktu odniesienia w przestrzeni^[5]. Pokrojone kawałki mięsa w typowym łososiowym kolorze są żebrowane w paski o białej, żółtej i różowej barwie. Ciemniejsze środkowe części naznaczone krwią są namalowane ciemnobrązową i czerwonobrunatną farbą^[1]. Możliwy jest związek tego dzieła z bogatszą w przedmioty i kolory Martwą naturą z kawałkiem łososia, cytryną i trzema naczyniami Luisa Melendeza z 1772 roku^[5].

Proweniencja

Seria martwych natur została odziedziczona przez syna Goi, Javiera, a następnie przeszła na jego wnuka Mariano. Mariano Goya przekazał te obrazy Franciscowi Antoniowi Narváez y Bordese, hrabiemu Yumuri, jako pokrycie długów. Po śmierci hrabiego w 1865 martwe natury zostały sprzedane (w kolekcji pozostawało wtedy dziewięć lub dziesięć z dwunastu obrazów) i trafiły do różnych zbiorów na całym świecie, a niektóre zaginęły^[7]. Martwa natura z kawałkami łososia oraz Martwa kaczka trafiły do kolekcji Emila Georga Bührle w Zurychu^[1].

Przypisy

1. Rudolf Koella: Collection Oskar Reinhart. Paris: Bibliothèque des Arts, 1975, s. 90–91.
2. Christina Frehner, Matthias Frehner: Oskar Reinhart Collection <<Am Römerholz>> Winterthur. Swiss Museums, s. 28. ISBN 3-908184-20-7.
3. Joan Sureda: Los mundos de Goya. Madryt: Susaeta Ediciones, 2008, s. 159–161. ISBN 978-84-9785-512-9.
4. Goya en el Prado: El pavo muerto. Museo Nacional del Prado. [dostęp 2020-03-13]. (hiszp.).
5. Ruedas de salmón. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-03-13]. (hiszp.).
6. 100 Masterworks from the Oskar Reinhart Collection <<Am Römerholz>>, Winterthur. Mariantonia Reinhard-Felice (red.). Winterthur: Schwabe Verlag Basel, 2008, s. 50–51. ISBN 978-3-7965-2244-4.
7. Trozos de carnero. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-03-13]. (hiszp.).