Marsze producentów koki w Kolumbii[potrzebny przypis] (hiszp. Marchas cocaleras) miały miejsce w okresie od lipca do września 1996 roku. Dochodziło do nich w południowych regionach kraju. Regularne demonstracje wywołały starcia między protestującymi z siłami wojskowymi i policją, których kulminacją były negocjacje między przywódcami środowiska a rządem Ernesto Sampery zakończone podpisaniem umowy 20 sierpnia 1996 roku. Były to największe protesty społeczne w Kolumbii od 1988 roku. Demonstracje producentów koki rozwinęły się głównie w departamentach Caquetá, Guaviare oraz Putumayo.
Protesty
Od 1964 roku w Kolumbii toczyła się wojna domowa. W jej trakcie doszło do wzrostu produkcji narkotyków, czego beneficjentami były niektóre z walczących stron. Od 1994 roku ruch kolumbijskich producentów koki organizował strajki i marsze. Punktem zapalnym dla zaostrzenia wystąpień było wydanie dekretu 0717 z 18 kwietnia 1996 roku[1], na mocy którego wydano następnie dekret 0871 z 19 maja 1996 roku, tworzący Specjalną Strefę Porządku Publicznego złożoną z departamentów Caquetá, Guaviare, Meta, Vaupés i Vichada[2]. Kolejną z przyczyn protestów były fumigacje za pomocą glifosatu i imazapyru[3], które wpływały na różnorodność biologiczną Amazonii i legalne uprawy[4].
W lipcu 1996 roku doszło do trwającego dwa miesiące nasilenia wystąpień, w czasie których doszło do poważnych konfrontacji z siłami publicznymi. Miało to miejsce po operacji Conquista prowadzonej przez kolumbijską armię. Jak poinformował admirał Holdan Delgado Villamil, w ciągu 49 dni operacji „zniszczono 60 laboratoriów przetwarzających kokainę i 1600 hektarów obsadzonych liśćmi koki, a 277 osób zostało schwytanych”[5].
W ramach próby znalezienia porozumienia z rządem plantatorzy koki ogłosili następujące żądania:
- Zastąpienie uprawy koki poprzez zaangażowanie i organizowanie społeczności przez władze kolumbijskie[6].
- Dokonanie inwestycji przez państwo w celu zapewnienia infrastruktury produkcyjnej, handlowej, drogowej i transportowej, a także kredytów i zachęt dla produkcji rolnej[7].
- Rozszerzenie zasięgu opieki zdrowotnej i edukacji, budowa dróg i akweduktów[8].
Powstałe zamieszanie zostało wykorzystane przez Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii – Armię Ludową (FARC-EP) do ataków na bazy wojskowe na południu kraju[9]. 30 sierpnia Blok Południowy FARC-EP po ciężkich walkach zajął bazę Delicias w departamencie Putumayo zabijając 31 żołnierzy, raniąc 17 kolejnych i biorąc do niewoli 60 jeńców[10].
Protesty plantatorów koki były największymi wystąpieniami społecznymi w Kolumbii od 1988 roku[9].
Rozmowy
20 sierpnia 1996 roku pomiędzy producentami koki a rządem kolumbijskim reprezentowanym przez Eduardo Díaza Uribe została podpisana umowa z Orito. Pomimo zawarcia porozumienia społeczności chłopskie potępiły niezastosowanie się rządu krajowego do wspomnianej umowy, dlatego powróciły do uprawy koki. Fumigacje i represje ze strony rządu wobec miejscowej ludności trwały nadal[11][12].
Po wprowadzeniu w życie umowy z Orito wdrożono Kompleksowy Krajowy Program Zastępowania Nielegalnych Upraw (hiszp. Programa Nacional Integral de Sustitución de Cultivos de Uso Ilícito, PNIS). Dzięki umowie członkowie różnych stowarzyszeń zgrupowali się w tzw. Okrągły Stół Organizacji Społecznych (hiszp. Mesa de Organizaciones Sociales, MEROS) i wynegocjowali porozumienie regionalne, które uwzględniało charakterystykę i potrzeby konkretnych departamentów[6].
Skutki
Według Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Krajowej Agencji ds. Gruntów (ANT) marsze producentów koki otworzyły przestrzeń do dialogu z rządem w celu utworzenia Stref Rezerwatu Wiejskiego, na mocy dekretu 1777 z 1996 roku[7][13][14]. Kolumbijska Komisja Prawdy ogłosiła, że porozumienia między organizacjami chłopskimi a państwem kolumbijskim nie zostały w pełni zrealizowane[15].
Po marszach do Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka(inne języki) zgłoszono ataki sił publicznych na ludność cywilną[16][17].
Plan Colombia
W 2000 roku prezydent Andrés Pastrana Arango podpisał ze Stanami Zjednoczonymi Plan Colombia(inne języki) przeciwko handlowi narkotykami. Ponadto w 2004 roku za rządów Álvaro Uribe wprowadzono Plan Patriota(inne języki), mający na celu zwalczanie bojówek FARC[18][19][20].
W 1998 roku miały miejsce kolejne marsze plantatorów koki, a w 2006 roku protesty ludności wiejskiej związane ze strategiami przeciwko uprawie koki w Mecie i Nariño[21]. W latach 2009 i 2013 odnotowano nowe protesty plantatorów w regionie Catatumbo, leżącym w departamencie Norte de Santander[22].
Przypisy
- ↑ Decreto 717 de 1996 (abril 18) por el cual se dictan unas medidas tendientes a la preservación del orden público.. Sistema Único de Información Normativa. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Decretos especiales restringen el derecho de movilización. „El Tiempo”, 1996-09-11. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ German Arenas Usme: En Putumayo apoyan cese de lluvia de glifosato. verdadabierta.com, 2015-04-30. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Marchas Cocaleras 96. camposenmovimiento.wixsite.com. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ La Operación Conquista. „El Tiempo”, 1996-07-08. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ a b Alicia Florez: Apoyar la sustitución de cultivos de coca: una apuesta arriesgada para los líderes en Putumayo, Colombia. InSight Crime, 2023-03-01. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ a b Luis Felipe Cruz: Las marchas cocaleras, una expresión del derecho a pedir derechos.. Dejusticia, 2019-03-04. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Teófilo Vásquez: El medio y bajo Caguán: coca, estructuración por el conflicto y orden insurgente. alacip.org. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ a b Las marchas cocaleras. Comisión de la Verdad. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Un severo informe autocrítico del Ejército sobre la tragedia de Las Delicias revela fallas operacionales, de inteligencia y errores de mando. semana.com, 1998-03-16. [dostęp 2024-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-04)]. (hiszp.).
- ↑ Marcela Muñoz: A 20 años de las marchas cocaleras. Agencia Prensa Rural, 2016-08-29. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Acuerdo logrado en Putumayo. „El Tiempo”, 1996-08-13. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ La Moralia y Venus luchan por la tierra en el Valle del Cauca. Por La Tierra. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Decreto 1777 de 1996 Nivel Nacional. alcaldiabogota.gov.co. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ María Paula Pardo H: Las marchas cocaleras: 28 años de un hecho que marcó la historia de Colombia. Radio Nacional de Colombia, 2024-07-19. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Caso Vélez Restrepo y familiares Vs. Colombia. corteidh.or.cr. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Accion de reparacion directa. Lesiones personales de civil por marchas campesinas causadas con artefacto de uso privativo de las fuerzas militares. Consejo de Estado. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Robert W. Jones, Jr: Plan Colombia and Plan Patriota: The Evolution of Colombia’s National Strategy. arsof-history.org, 2006. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
- ↑ Oscar Mauricio López: Plan Colombia y Plan Patriota: cómo fue la estrategia para debilitar a las guerrillas. infobae.com, 2022-11-11. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Plan Patriota: What $700 Million in U.S. Cash Will and Will Not Buy You in Colombia. Council of Hemispheric Affairs, 2006-04-20. [dostęp 2024-09-29]. (ang.).
- ↑ Las Farc repiten las marchas cocaleras. „El Tiempo”, 2006-05-17. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
- ↑ Edwin Cruz Rodríguez: La protesta campesina en el Catatumbo Colombia (2013). Un análisis sociopolítico. Universidad Nacional de La Plata, 2017-12-06. [dostęp 2024-09-29]. (hiszp.).
Linki zewnętrzne