Manuel Fraga Iribarne (ur. 23 listopada 1922 w Vilalba, zm. 15 stycznia 2012 w Madrycie[1]) – hiszpański polityk, prawnik i dyplomata. Minister informacji i turystyki (1962–1969), wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych (1975–1976), wieloletni parlamentarzysta, współzałożyciel i lider Alianza Popular (AP) oraz Partii Ludowej (PP), w latach 1990–2005 prezydent Galicji.
Życiorys
Wykształcenie i praca zawodowa
Studia prawnicze rozpoczął na Universidad de Santiago de Compostela, następnie przeniósł się na Uniwersytet Complutense w Madrycie, który ukończył w 1944. Doktoryzował się w Madrycie w zakresie nauk politycznych i ekonomicznych. Został również absolwentem szkoły dyplomacji. Pracował początkowo w Cortes Españolas, instytucji legislacyjnej okresu frankistowskiego. Był wieloletnim nauczycielem akademickim. Od 1948 pracował na Uniwersytecie w Walencji, a od 1953 na Uniwersytecie Complutense w Madrycie. Był profesorem tej uczelni, kierował katedrą teorii państwa i prawa konstytucyjnego. Działalność akademicką zakończył w 1987[1].
Był członkiem różnych instytucji naukowych, m.in. Real Academia de Ciencias Morales y Políticas. Pełnił funkcję prezesa fundacji Fundación Cánovas del Castillo[1], od 1954 do 1975 zajmował stanowisko sekretarza generalnego Unii Łacińskiej[2]. Był autorem licznych publikacji z zakresu nauk politycznych[1].
Działalność polityczna w okresie dyktatury
Był wieloletnim aktywnym działaczem politycznym okresu dyktatury generała Francisca Franco. Od początku lat 50. obejmował różne wyższe stanowiska w administracji, był sekretarzem generalnym Instituto de Cultura Hispánica (instytucji do spraw kultury), wyższym urzędnikiem w radzie edukacji i w ministerstwie oświaty oraz dyrektorem Instituto de Estudios Políticos. W latach 1955–1977 wchodził w skład frankistowskiego parlamentu, był także członkiem Rady Stanu oraz Consejo Nacional del Movimiento, organu kierowniczego ugrupowania FET y de las JONS[1].
W 1962 objął urząd ministra informacji i turystyki. Działał w tym czasie na rzecz rozwoju sektora turystycznego[1] (przypisywano mu autorstwo promocyjnego sloganu Spain is different![3]). W okresie jego urzędowania w styczniu 1966 pod Palomares doszło do katastrofy amerykańskiego samolotu z bombami termojądrowymi, które opadły na obszar wybrzeża, wywołując skażenie radioaktywne. W tym samym roku Manuel Fraga Iribarne (wraz z ambasadorem USA) wykąpał się w morzu niedaleko miejsca katastrofy, co miało uspokoić opinię publiczną[4]. Odpowiadał także za informację, prowadząc działania propagandowe dla legitymizowania reżimu, m.in. zajmował się przekazem dotyczącym procesu i egzekucji działacza komunistycznego Juliána Grimau[5].
Stanowisko ministra zajmował do 1969. W 1973 został ambasadorem Hiszpanii w Wielkiej Brytanii, funkcję tę pełnił do 1975[1].
W grudniu 1975, wkrótce po śmierci Francisca Franco, premier Carlos Arias Navarro powierzył mu funkcje wicepremiera oraz ministra spraw wewnętrznych[1][6]. Działał na rzecz legalizacji stowarzyszeń i ugrupowań politycznych. Za jego urzędowania doszło także do incydentu w Vitorii, gdzie podczas interwencji sił policyjnych zginęło pięć osób[1]. W lipcu 1976 polityk odszedł z rządu[6].
Był przewodniczącym organizacji Reforma Democrática, wraz z którą współtworzył Alianza Popular[1]. Z jego ramienia w 1977 uzyskał mandat posła do konstytuanty[7]. Znalazł się w siedmioosobowym zespole, który opracował przyjętą w 1978 nową demokratyczną konstytucję[1]. W 1979, 1982 i 1986 wybierany do Kongresu Deputowanych I, II i III kadencji, zasiadał w nim do 1987[7]. Od 1987 do 1989 sprawował mandat deputowanego do Parlamentu Europejskiego II kadencji[8].
W ramach AP od 1977 pełnił funkcję sekretarza generalnego[1], a w 1979 objął stanowisko przewodniczącego tego ugrupowania[9]. W tym czasie partia nawiązała współpracę z ugrupowaniami wywodzącymi się z UCD, a także stała się główną siłą opozycyjną wobec rządzących od 1982 socjalistów z PSOE. W 1986 polityk złożył rezygnację z kierowania AP, w 1987 zastąpił go na tej funkcji Antonio Hernández Mancha[1]. W 1989 Manuel Fraga Iribarne stanął na czele Partii Ludowej powstałej głównie na bazie Alianza Popular. Ustąpił w 1990 na rzecz José Maríi Aznara[1][9].
Do 2006 kierował PPdeG, regionalnym oddziałem ludowców w Galicji. W 1989 poprowadził partię do zwycięstwa w wyborach regionalnych, co pozwoliło mu objąć w 1990 stanowisko prezydenta wspólnoty autonomicznej. Utrzymywał je również po wyborach w 1993, 1997 i 2001. Zakończył urzędowanie po wyborach w 2005, gdy nieznaczną większość w parlamencie uzyskali socjaliści i galisyjscy nacjonaliści (nowym prezydentem został Emilio Pérez Touriño z PSOE)[1].
W 2006 regionalny parlament desygnował go w skład Senatu, Manuel Fraga Iribarne w izbie wyższej Kortezów Generalnych zasiadał do 2011[10].
Odznaczenia
Życie prywatne
Od 1948 był żonaty z Carmen Estévez Eguiagaray; mieli pięcioro dzieci, w tym córkę Carmen Fragę Estévez[17].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Fraga Iribarne, Manuel [online], mcnbiografias.com [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ International Organizations A-L [online], worldstatesmen.org [dostęp 2021-07-10] (ang.).
- ↑ La leyenda urbana del 'Spain is different', publico.es, 7 sierpnia 2010 [zarchiwizowane 2018-04-13] (hiszp.).
- ↑ PaulP. Geitner PaulP., Spanish Town Struggles to Forget Its Moment on the Brink of a Nuclear Cataclysm [online], nytimes.com, 12 września 2008 [dostęp 2021-07-10] (ang.).
- ↑ AlejandroA. Torrús AlejandroA., Grimau, la primera víctima de Fraga, publico.es, 19 stycznia 2013 [zarchiwizowane 2015-03-02] (hiszp.).
- ↑ a b Rulers: Spain: Ministries, etc. [online], rulers.org [dostęp 2021-07-10] (ang.).
- ↑ a b Fraga Iribarne, Manuel [online], congreso.es [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ Manuel Fraga Iribarne [online], europarl.europa.eu [dostęp 2021-07-10] .
- ↑ a b Leaders of Spain [online], zarate.eu [dostęp 2021-07-10] (ang.).
- ↑ Fraga Iribarne, Manuel [online], senado.es [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ Decreto 528/1959, de 1 de abril, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Cisneros al excelentísimo señor don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 11 kwietnia 1959 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ Decreto 1885/1963, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de San Raimundo de Peñafort al excelentísimo señor don Manuel Fraga Iribarne, Ministro de Información y Turismo, boe.es, 9 sierpnia 1963 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ Decreto 2578/1969, de 29 de octubre, por el que se concede la Gran Cruz de la Real y Muy Distinguida Orden de Carlos III a don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 30 października 1969 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ Decreto 2323/1973, de 29 de septiembre, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 1 października 1973 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ Real Decreto 1609/1976, de 9 de julio, por el que se concede el Collar de la Orden de Isabel la Católica a don Manuel Fraga Iribarne, boe.es, 19 lipca 1976 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ Real Decreto 1581/2003, de 5 de diciembre, por el que se concede el Collar de la Orden del Mérito Civil a don Manuel Fraga Iribarne [online], boe.es, 6 grudnia 2003 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
- ↑ BlancaB. Torquemada BlancaB., Don Manuel y su nada extraña familia [online], abc.es, 21 stycznia 2012 [dostęp 2021-07-10] (hiszp.).
.svg)
