László Makra (ur. 5 czerwca1952 w Siklós) – węgierskiklimatolog, pracownik naukowo-dydaktyczny z tytułem profesora. Głównym obszarem jego badań jest klimatologia pyłków roślin, w tym przede wszystkim systematyka klimatyczna pyłków ambrozji bylicolistnej oraz związki między stężeniem pyłków roślin a chorobami układu oddechowego.
Życiorys
W 1970 zdał maturę w Komló, w 1971 rozpoczął studia matematyki i geografii na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Attili Józsefa w Segedynie. W 1976 uzyskał dyplom. Pracował następnie jako asystent w Katedrze Klimatologii tejże uczelni, od 1996 roku z tytułem doktora habilitowanego. Od 2015 roku pracuje na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu w Segedynie, w Instytucie Ekonomiki i Rozwoju Regionalnego w Hódmezővásárhely. Od 2016 z tytułem profesora.
W 1978 uzyskał tytuł doktora uniwersyteckiego (tzw. „mały doktorat”)[1], w 1995 obronił dysertację doktorską[2], w 2004 uzyskał habilitację na Uniwersytecie w Debreczynie[3]. Odbył kilkutygodniowe podróże badawcze do Indonezji (Yogyakarta, 1989), ChinPekin, 1993; Guangzhou (Kanton), 1995 i Czech (Brno, 1996). Członek rad redakcyjnych kilku węgierskich periodyków; redaktor jednego oraz członek rad redakcyjnych siedmiu międzynarodowych czasopism, członek zarządu International Ragweed Society (2014- )[4].
Praca naukowa
Głównym obszarem badań L. Makry są aerozole atmosferyczne i bioaerozole, w tym przede wszystkim systematyka klimatyczna pyłków roślin: klimatologia pyłków roślin. Dziedzina ta stanowi stosunkowo młodą dyscyplinę naukową w międzynarodowej literaturze fachowej, na Węgrzech zaś jest całkowitym novum. W ramach klimatologii pyłków roślin L. Makra zajmuje się badaniem statystycznym pyłków; modelowaniem procesów ich przemieszczania; prognozowaniem stężenia pyłków w powietrzu, jak również związkami pomiędzy stężeniem a chorobami układu oddechowego; analizą wrażliwości na klimat u różnorodnych taksonów oraz prognozowaniem stężenia pyłków w relacji ze zmianami klimatycznymi
Najważniejsze osiągnięcia naukowe
Kierowanie zakończonymi powodzeniem badaniami terenowymi z użyciem specjalistycznej aparatury w Azji Środkowej (Chiny, Region Autonomiczny Sinciang-Ujgur, 1990; 1994), Indonezji (Jawa, Bali, 1996) i Ameryce Południowej (Brazylia, 1998) dla ustalenia składu pierwiastkowego aerozoli wtórnych w wymienionych rejonach. Zgromadzone próbki powietrza L. Makra i jego współpracownicy poddali analizie w debreczyńskim Instytucie Badań Jądra Atomowego Węgierskiej Akademii Nauk.
Najważniejsze wyniki badań terenowych
1-2. Podróż badawcza do Chin (1990, 1994)
(A) wysoka zawartość siarki i chloru w aerozolach na tym terenie ma swoje naturalne źródła (sól kamienna, sól glauberska, gips) i jest wynikiem rozległego i znacznego nagromadzenia soli w suchej i pozbawionej odpływów Kotlinie Tarymskiej;
(B) proporcje pierwiastków Si/Fe oraz Ca/Fe, odnotowane na terytorium Takla Makan, mogą posłużyć jako wskaźnik przy śledzeniu długoterminowego przemieszczania się aerozoli, pochodzących z tego terenu (por. zjawisko „żółtego wiatru”, unoszącego się nad środkowa i wschodnią częścią Chin, zjawisko „KOSA” nad Japonia, Oceanem Spokojnym czy Ameryka Północna).
Podróż badawcza do Indonezji (1996)
(A) stwierdzono wysoką koncentrację chloru, siarki, miedzi, cynku i chromu w aerozolach atmosferycznych zarówno ponad wyspami Jawa i Bali;
(B) chlor ma w przeważającej mierze pochodzenie oceaniczne (mżawka oceaniczna);
(C) siarka ma pochodzenie częściowo antropogenne, częściowo zaś pochodzi z morskich emisji biogennych;
(D) miedź, cynk i chrom pochodzą przypuszczalnie z gleby.
Klimatologia pyłów
Twórca węgierskiej klimatologii pyłów roślin. Uznany na arenie międzynarodowej badacz przemieszczania się pyłów i bioaerozoli. Zlokalizował najważniejsze, odległe przestrzennie tereny, z których nad terytorium Kotliny Panońskiej przemieszczają się pyłki ambrozji bylicolistnej. Opracował procedurę badawczą, służącą rozróżnieniu pyłków ambrozji bylicolistnej pochodzących z odległych i bliskich terenów, określił elementy składowe przemieszczającej się masy i jej wartość netto w Kotlinie Panońskiej. Z pomocą węgierskich instytucji, zajmujących się opracowywaniem danych, stworzył największe w skali europejskiej bazy informacji na temat pyłków ambrozji bylicolistnej, stanowiące podstawę dla pierwszych przekrojowych i obejmujących cały kontynent badań tego zagadnienia. Skonstruował ze swoimi współpracownikami kilka modeli prognostycznych dziennej koncentracji pyłków ambrozji. W swojej pracy wykorzystywał naukowo nowatorskie procedury badań chorób dróg oddechowych, oparte na analizie zmiennych meteorologicznych, chemicznych i biologicznych. W publikacjach fachowych o międzynarodowym zasięgu określił, na podstawie prognozowanych zmian klimatycznych, u których taksonów należy oczekiwać rosnącej dyspersji pyłków w Kotlinie Panońskiej. Stworzył najbardziej przekrojowe i szczegółowe mapy parametrów ilościowych i fenologicznych pyłków ambrozji dla kontynentu europejskiego, przy czym w przypadku drugiego z wymienionych parametrów była to pierwsza tego typu mapa[5][6][7][8].
Autor lub współautor ponad trzystu publikacji naukowych[9][10].
Najważniejsze publikacje
Enrichment of desert soil elements in Takla Makan dust aerosol (współautor, 2002)
Meteorological variables connected with airborne ragweed pollen in Southern Hungary (współautor, 2004)
Selections from the history of environmental pollution, with special attention to air pollution (współautor, 2004)
The history and impacts of airborne Ambrosia (Asteraceae) pollen in Hungary (współautor, 2005)
Airborne pollen in three European cities: Detection of atmospheric circulation pathways by applying three-dimensional clustering of backward trajectories (współautor, 2010)
Forecasting ragweed pollen characteristics with nonparametric regression methods over the most polluted areas in Europe (współautor, 2011)
Monitoring the long-range transport effects on urban PM10 levels using 3D clusters of backward trajectories (współautor, 2011)
Multivariate analysis of respiratory problems and their connection with meteorological parameters and the main biological and chemical air pollutants (współautor, 2011)
Assessment of the Daily Ragweed Pollen Concentration with Previous-Day Meteorological Variables Using Regression and Quantile Regression Analysis for Szeged, Hungary (współautor, 2011)
Trends in the characteristics of allergenic pollen circulation in Central Europe based on the example of Szeged, Hungary (współautor, 2011)
Association of allergic asthma emergency room visits with the main biological and chemical air pollutants (współautor, 2012)
Climate sensitivity of allergenic taxa in Central Europe associated with new climate change – related forces (współautor, 2013)
Characterizing and evaluating the role of different transport modes on urban PM10 levels in two European cities using 3D clusters of backward trajectories (współautor, 2013).
Predicting daily ragweed pollen concentrations using computational intelligence techniques over two heavily polluted areas in Europe (współautor, 2014)
Association of allergic rhinitis or asthma with pollen and chemical pollutants in Szeged, Hungary, 1999-2007 (współautor, 2014)
Ragweed in Eastern Europe. Invasive Species and Global Climate Change (współautor, 2014)
A new approach used to explore associations of current Ambrosia pollen levels with current and past meteorological elements (współautor, 2015)
Anthropogenic Air Pollution in Ancient Times. History of Toxicology and Environmental Health. Toxicology in antiquity. (2015)
The history of ragweed in the world (współautor, 2015)
Modelling the introduction and spread of non-native species: International trade and climate change drive ragweed invasion (współautor, 2016)
Biogeographical estimates of allergenic pollen transport over regional scales: common ragweed and Szeged, Hungary as a test case (współautor, 2016)
Edytor gości
International Journal of Environment and Pollution, Special Issue: „Air Pollution” (2007-2009).
Członkiem Komitetu Redakcyjnego
Acta Climatologica et Chorologica, Universitatis Szegediensis (1995-);
International Journal of Biometeorology (2012);
Annals of West University of Timişoara, Series of Biology (Timişoara, Romania, 2013-);
Journal of Climatology (2013-);
Archives of Otolaryngology and Rhinology (2014-);
Science, Technology and Development (2015-);
Journal of Natural Products Research Updates (2015-);
↑Title of the dissertation: “Secular time array and periodical components of large-scale weather situations in Hungary. ” József Attila University; Szeged, 1978.
↑Title of the dissertation: “Analysis of statistical characteristics of the sea-level pressure field for the whole Earth. ” József Attila University; Szeged, 1995.
↑Habilitation thesis: “Regional and local scale air pollution researches. ” University of Debrecen; Debrecen, 2004.
