Leizu

Parawan z hebanu i chińskiego jedwabiu z haftowanymi scenami z klasycznej literatury chińskiej, przechowywany w muzeum Kunstkamera w Sankt Petersburgu

Leizu (chiń. 嫘祖, Léizǔ), znana także jako Xi Lingshi (西陵氏) – według mitologii chińskiej żona Huang Di, wynalazczyni jedwabiu.

Według chińskiej legendy cesarzowa miała pewnego dnia, podczas spaceru po cesarskich ogrodach, zaobserwować jak larwa jedwabnika buduje swój kokon^[1]. Zaintrygowana, rozwinęła go i wykorzystała nić jako włókno, dając początek tkactwu^[2].

O postaci Leizu wspominają już Księga gór i mórz oraz Zapiski historyka, jednak odkrycie produkcji jedwabiu przypisuje jej dopiero kronika Suishu, pochodząca z pierwszej połowy VII wieku^[3]. Wcześniejsza wersja mitu, o charakterze totemicznym, pochodząca z kręgu wczesnej kultury Ba w prowincji Syczuan^[1] i zanotowana około roku 350, za wynalazczynię jedwabiu uważa postać zwaną Koniogłową Dziewczyną (Matouniang)^[3]. Według tej opowieści w dawnych czasach mieszkaniec jednego z krajów udał się w daleką podróż, zostawiając w domu córkę i konia. Tęskniąca za ojcem dziewczyna poprosiła konia, aby odnalazł go, w zamian obiecując, że wyjdzie za niego za mąż. Koń udał się w podróż i sprowadził ojca z powrotem, dziewczyna odmówiła jednak spełnienia przysięgi. Gdy ojciec dowiedział się o tej umowie, ustrzelił konia z łuku i zdarł z niego skórę, którą rozwiesił na podwórzu. Gdy ojciec się oddalił, córka bawiła się na podwórzu przy skórze zwierzęcia. Ta nagle uniosła się i owinęła dziewczynę, po czym oddaliła się z nią. Po kilku dniach znaleziono ich pomiędzy gałęziami wielkiego drzewa, gdzie końska skóra przemieniła się w kokon, a dziewczyna w gąsienicę. Drzewo to nazwano sang (morwą), gdyż słowo to oznaczało jednocześnie smutek^[3]. W Syczuanie występują także podobne bajki tłumaczące odkrycie jedwabiu, m.in. o władcy państwa Shu, Zanzongu, który wyszedł z gąsienicy jedwabnika^[1].

Przypisy

1. Helmut Uhlig: Jedwabny szlak. Kultury antyku między Chinami a Rzymem. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 2007, s. 15-17. ISBN 978-83-250-0044-8.
2. Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 99. ISBN 83-05-13407-5.
3. Mieczysław Jerzy Künstler: Mitologia chińska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Auriga, 2006, s. 136-138. ISBN 83-922635-4-5.