Lecący koń z Gansu

Lecący koń z Gansu

Data powstania	II w. n.e.
Medium	brąz
Wymiary	34,5 cm wysokości, 45 cm długości, 13,1 cm szerokości
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Muzeum Prowincjonalne Gansu

Lecący koń z Gansu albo Galopujący koń stąpający po lecącej jaskółce – chińska rzeźba z brązu przedstawiająca konia w galopie, pochodząca z okresu Późniejszej dynastii Han (23–220 n.e.), znajdująca się obecnie w Muzeum Prowincjonalnym Gansu.

Rzeźba stanowiła część wyposażenia grobu w Leitai, w pobliżu Wuwei, odkrytego 23 września 1969 przez miejscowych wieśniaków podczas akcji kopania schronów przeciwlotniczych^[1]. Zgodnie z napisami na znalezionych w grobie trzech srebrnych stemplach, pochówek należał do generała Zhanga („Zhang Jiangjun”), co jest zgodne z faktem, iż pod koniec panowania Późniejszej dynastii Han (23–220 n.e.) Zhangowie stanowili jeden z najpotężniejszych lokalnych rodów^[2]. Znalezione w grobie przedmioty zostały złożone w magazynie Muzeum Prowincjonalnego Gansu w Lanzhou. Dopiero Guo Moruo, który na początku lat 70. towarzyszył królowi Sihanoukowi w podróży po Gansu, dostrzegł niezwykłą wartość rzeźby lecącego konia, po tym gdy kazał pokazać sobie magazyny muzeum. Miał powiedzieć, że to najlepszy obiekt w muzeum i to wtedy po raz pierwszy rzeźba stała się sławna^[1].

Inne konie wraz z jeźdźcami z grobu w Leitai, stanowiące ceremonialną gwardię honorową

Pod względem dekoracji i modelunku lecący koń jest identyczny z trzydziestoma dziewięcioma innymi figurkami koni z grobu w Leitai, stanowiącymi część ceremonialnej gwardii honorowej pochowanego generała, różni się od nich jedynie posturą. Podczas gdy pozostałe konie są mniej lub bardziej statyczne, lecący koń znajduje się w pełnym galopie. Wszystkie konie reprezentują rasę wysoko cenionych tzw. „niebiańskich koni”, wprowadzonych do Chin z Sogdiany pod koniec Zachodniej dynastii Han (202 p.n.e.–9 n.e.)^[3].

Rzeźba jest doskonale wyważona, opierając się jedynie na jednej nodze, bez podpórki, co nieznanemu chińskiemu artyście udało się osiągnąć umieszczając pod kopytem konia spłaszczoną jaskółkę. W ten sposób uzyskał on też dodatkowy element metaforyczny: koń nieledwie unosi się w powietrzu ponad lecącymi jaskółkami. Galopujący i rżący koń uznawany jest za wyjątkowy przykład pełnej rzeźby i przedstawienia zwierzęcia, z głową manifestującą ognisty temperament^[4][5]. Pomimo całego realizmu rzeźby, sam sposób reprezentacji konia ma charakter archaiczny: forma zwierzęcia jest wyrażona w schemacie linearnym, z jego dwiema stronami pojętymi jako dwie symetryczne połowy i obiema nogami po każdej stronie wyciągniętymi do przodu i do tyłu w nienaturalnym rozkroku^[6].

Replika lecącego konia przed głównym dworcem Lanzhou

Lecący koń stał się popularnym symbolem w prowincji Gansu, o czym świadczy choćby fakt, iż jego wielka replika znajduje się przed głównym dworcem stolicy prowincji, Lanzhou^[7]. W 2002 rzeźba znalazła się na liście sześćdziesięciu czterech zabytków kultury, które nie mogą być wystawiane poza Chinami, sporządzonej przez Państwową Administrację Dziedzictwa Kulturowego^[8].

Przypisy

1. Peter Hessler: FOUND. The New Yorker. [dostęp 2021-06-01]. (ang.).
2. Dongxia 2007 ↓, s. 117-118.
3. Puay-Peng Ho: China, People’s Republic of VII. Bronzes 3.Historical Development (vi) Xin to Eastern Han (AD 9 - 220). Grove Art Online. [dostęp 2021-06-18]. (ang.).
4. Künstler 1991 ↓, s. 46.
5. Honour i Fleming 2009 ↓, s. 257.
6. Fong 1992 ↓, s. 14.
7. Gansu Provincial Museum. China & Asia Cultural Travel. [dostęp 2021-06-19]. (ang.).
8. Zhang Ke: The bronze galloping horse represents essence of ancient Chinese sculpture. CGTN. [dostęp 2021-06-19]. (ang.).

Bibliografia

• Zhang Dongxia: The Legend of Mawangdui. China Intercontinental Press, 2007. ISBN 978-7-5085-1047-7.
• Wen C. Fong: Beyond Representation. Chinese Painting and Calligraphy. 8th - 14th Century. New Haven and London: Yale University Press, 1992. ISBN 0-300-05701-6.
• Hugh Honour, John Fleming: A World History of Art. Revised Seventh Edition. London: Laurence King Publishing, 2009. ISBN 978-1-85669-584-8.
• Mieczysław Jerzy Künstler: Sztuka Chin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0703-X.
• Puay-Peng Ho: China, People’s Republic of VII. Bronzes 3.Historical Development (vi) Xin to Eastern Han (AD 9 - 220). Grove Art Online. [dostęp 2021-06-18]. (ang.).

Encyklopedie internetowe (rzeźba):

• БРЭ: 2161255