|
Królowie Urartu
Królowie Urartu – zestawienie władców państwa Urartu, istniejącego na Wyżyny Armeńskiej w pierwszej połowie I tysiącleciu p.n.e. Niektóre daty wzięto nie ze źródeł historycznych, lecz zostały ustalone przez naukowców jako najbardziej prawdopodobne. Dlatego nowe dane archeologiczne mogą wnosić zmiany do chronologii panowania królów urartyjskich.
| Imię króla
|
Okres panowania
|
Okres rozwoju Urartu
|
| Arame
|
859–844 p.n.e.
|
Początek państwowości Urartu, konsolidacja plemion Nairi. Stolicą Urartu było miasto Arzaszkun.
|
| Lutipri
|
844 rok p.n.e.
|
Zjednoczenie plemion Nairi pod berłem jednej dynastii.
|
| Sarduri I
|
844–828 p.n.e.
|
Rozwój militarny Urartu, wyznaczenie Tuszpy na stolicę.
|
| Iszpuini
|
828–810 p.n.e.
|
Wzmocnienie granic Urartu, przyłączenie Musasiru, gdzie kwitł kult Chaldiego, reforma religijna i ustanowienie Chaldego na zwierzchnika panteonu urartyjskiego.
|
| Menua
|
810–786 p.n.e.
|
Największy rozkwit państwa, zwiększenie terytorium Urartu, przejęcie asyryjskich szlaków handlowych do Azji Mniejszej, monopolizacja regionalnego handlu bronią, rozwój gospodarki, budowa sieci kanałów irygacyjnym i dróg.
|
| Argiszti I
|
786–764 p.n.e.
|
Szczyt potęgi Urartu, poszerzenie granic na zachodzie, podbój Zakaukazie, założenie Erebuni i Argisztihinili.
|
| Sarduri II
|
764–735 p.n.e.
|
Utrata wiodącej pozycji Urartu na Bliskim Wschodzie wskutek klęski w wojnie z Asyrią o zachodnie obszary.
|
| Rusa I
|
765–714 p.n.e.
|
Podjęcie próby odbudowy potęgi Urartu, pod koniec panowania przegrana wojna z Asyrią, w wyniku której został zniszczony Musasir.
|
| Argiszti II
|
714–685 p.n.e.
|
Unikanie otwartej konfrontacji z Asyrią, zapoczątkowanie ekspansji Urartu na wschód.
|
| Rusa II
|
685–639 p.n.e.
|
Przeprowadzenie z powodzeniem kilku wypraw wojennych na zachodzie w okresie osłabienia Asyrii, zbudowanie wielu nowych miast-twierdz – w tym nowej stolicy Rusahinili.
|
| Sarduri III
|
639–625 p.n.e.
|
Polityczna zależność od Asyrii, najazdy Medów i Kimerów.
|
| Sarduri IV[1]
|
625–620 p.n.e.
|
Kryzys państwowości, utrata kontroli nad centralnym obszarem, przeniesienie stolicy do Tejszebaini, koniec dynastii, założonej przez Lutipriego.
|
| Erimena
|
620–605 p.n.e.
|
Nowa dynastia panująca.
|
| Rusa III
|
605–595 p.n.e.
|
Odzyskanie na krótko po upadku Asyrii kontroli nad centralną i południową częścią Urartu, polityczna zależność od Medii, głęboki kryzys państwowości.
|
| Rusa IV
|
595–585 p.n.e.
|
Upadek Urartu.
|
Przypisy
- ↑ O końcowym okresie istnienia Urartu zachowało się mało danych, dlatego powstało kilka alternatywnych wersji porządku panowania ostatnich królów urartyjskich. W tabeli wykorzystano wyniki badań N.W. Artiuniana, który uwzględnił badania archeologiczne z lat sześćdziesiątych na stanowisku Karmir Blur. Zestawienie władców według Artiuniana różni się nieco od badań I.M. Diakonowa, prowadzonych dekadę wcześniej.
Bibliografia
- Арутюнян Н.В., Биайнили-Урарту. Военно-политическая история и вопросы топонимики, Санкт-Петербург 2006. ISBN 5-8465-0133-8.
- Арутюнян Н.В., Некоторые вопросы последнего периода истории Урарту, „Древний Восток” 2 (1976).
- Chahin M., The Kingdom of Armenia, London 2001. ISBN 0-7007-1452-9.
- Дьяконов И.М., Последние годы Урартского государства по ассиро-вавилонским источникам, „Вестник Древней Истории” 2 (1951).
- Меликишвили Г.А., Урартские клинообразные надписи, Москва 1960.
- Пиотровский Б.Б., Ванское царство (Урарту), Москва 1959.
|
|
