Pomimo tak bliskich powiązań z panującą dynastią nie brał udziału w życiu publicznym. Przyczyną tego były liczne ułomności fizyczne. Klaudiusz utykał na skutek paraliżu dziecięcego, ślinił się, jąkał, miał mimowolne ruchy mięśni twarzy, ciekło mu z nosa, z powodu świnki ogłuchł na prawe ucho i często chorował. Członkowie rodziny uważali to za skutek umysłowego upośledzenia i dlatego trzymali go z dala od świata publicznego. W szczególności matka Antonia (nazywała go „monstrum zaczętym, ale nie dokończonym przez naturę”) i babka Liwia traktowały go jak idiotę. Nie powierzono mu żadnych urzędów oficjalnych. Będąc izolowany przez całe dzieciństwo i młodość, poświęcał czas na czytanie, zdobywając szeroką wiedzę, szczególnie z zakresu historii. To, że nie był traktowany poważnie i nie piastował w młodości żadnych urzędów zwyczajowo powierzanych członkom elity, uchroniło go od niebezpieczeństw związanych z wewnętrzną walką o władzę w rodzinie cesarskiej. Nikt nie przewidywał, że może odegrać jakąkolwiek rolę polityczną. Sam Klaudiusz również nie wykazywał żadnych ambicji politycznych.
Jego bratanek, Kaligula, gdy został cesarzem, dla żartu mianował Klaudiusza konsulem dokooptowanym od 1 lipca37 roku. Był to pierwszy publiczny urząd sprawowany przez Klaudiusza, który miał wtedy 46 lat.
Panowanie
W zamieszaniu po morderstwie Kaliguli część żołnierzy gwardii pretoriańskiej zdecydowała się na obwołanie cesarzem Klaudiusza, jedynego dorosłego przedstawiciela dynastii julijsko-klaudyjskiej. Tradycja mówi, że został znaleziony, gdy ukrywał się za kotarą, wbrew swej woli zaniesiony do obozu pretorianów i tam obwołany imperatorem. Pomimo początkowego sprzeciwu senat, świadom swojej bezsilności wobec żołnierzy, zatwierdził jego status. Po raz pierwszy tak jawnie unaocznił się prawdziwy charakter pryncypatu – władza cesarzy opierała się na sile militarnej, a czasy, gdy wola senatu miała znaczenie, bezpowrotnie minęły[a].
Za panowania Klaudiusza nastąpiła dalsza rozbudowa administracji cesarskiej (zwłaszcza kancelarii) i powstało wiele budowli (między innymi Akwedukt Klaudiusza czy przebudowa portu w Ostii). Chcąc zyskać wiarygodność militarną, podjął wyprawę do Brytanii w 43 roku. Po powrocie do Rzymu świętował triumf w 44 roku.
Klaudiusz ulegał też wpływom swoich żon. Najpierw poślubionej w 38 n.e. Messalinie, która urodziła mu Brytanika i Oktawię. Antyczne źródła przedstawiają Messalinę jako nimfomankę[b] organizującą orgiastyczne zabawy i doprowadzającą do skazywania na śmierć byłych kochanków lub tych, którzy ośmielali się odrzucać jej awanse. Zgubiła ją ceremonia małżeństwa z Gajuszem Syliuszem odbyta pod nieobecność Klaudiusza. Narcyz ujawnił to Klaudiuszowi i dopilnował egzekucji Messaliny. W 48 n.e. Klaudiusz poślubił Agrypinę – swoją bratanicę. Jej silna osobowość zdominowała ostatnie lata panowania cesarza. Wyrazem jej wzrastającej roli politycznej było przyznanie jej przez senat tytułu Augusty. Doprowadziła też do zajęcia przez jej syna z pierwszego małżeństwa – Nerona, pierwszeństwa w sukcesji, przed rodzonym synem Klaudiusza, Brytanikiem. Neron został najpierw adoptowany w 50 roku, a trzy lata później poślubił córkę cesarza – Oktawię. Chcąc wykorzystać sytuację, Agrypina kazała trucicielce Lukuście sporządzić truciznę i otruła Klaudiusza potrawą z grzybów. Klaudiusz został pochowany w Mauzoleum Augusta. Po jego śmierci senat z woli Nerona, który chciał ukazać pozory synowskiej miłości i ciągłości władzy, wyniósł Klaudiusza do rangi boga. Od tej chwili zmarły cesarz miał otrzymać własną świątynię i być czczony jako Divus Claudius.
U współczesnych cesarz Klaudiusz nie budził szacunku i był wyśmiewany z powodu swych licznych ułomności fizycznych. Miało to odbicie w licznych pamfletach politycznych tamtych czasów. Do historii przeszedł utwór napisany przez niechętnego zmarłemu Senekę, który po dokonanej przez senat deifikacji Klaudiusza stworzył satyrę Udynienie Boskiego Klaudiusza.
Do kultury popularnej postać Klaudiusza trafiła w 1934 za sprawą dyptyku powieściowego angielskiego pisarza Roberta Gravesa. Głównym bohaterem obydwu tytułów (Ja, Klaudiusz oraz Klaudiusz i Messalina), napisanych w formie pseudoautobiografii, jest Klaudiusz. Bohater został przedstawiony jako bystry i pogardzany przez otoczenie obserwator krwawej walki o władzę w łonie rodziny cesarskiej. Powieści te na ekrany telewizyjne przeniosła BBC, która w 1976 wyprodukowała 13-odcinkowy serial historyczny pod tytułem Ja, Klaudiusz – jeden z najpopularniejszych w historii stacji[2].
↑Uzurpator Skrybonianus, który w 41 zbuntował się w Dalmacji stracił poparcie legionów, gdy ogłosił zamiar przywrócenia republiki.
↑Rzymski poeta Juwenalis, napisał satyrę na temat rozwiązłości Messaliny, która w trakcie snu Klaudiusza, przebierała się nakładając rudą perukę, i pod nazwą Lykiski obnażała się na rogach ulic (Satyry VI.115).
↑Sir John Edwin Sandys: Latin Epigraphy. An Introduction to the Study of Latin Inscriptions, Cambridge 1969, s. 36. Były to antisigma w kształcie odwróconego c wymawiana jak bs i ps na wzór greckiej psi, digamma inversum w kształcie odwróconego F wymawiana jak V wzorem greckiej litery digamma oraz przepołowiona H wymawiana jak ipsylon.
↑Na liście 100 Najlepszych Brytyjskich Programów Telewizyjnych ułożonej w 2000 przez krytyków z Brytyjskiego Instytutu Filmowego serial Ja, Klaudiusz znalazł się na 12 pozycji.
↑Zbigniew Herbert: 89 wierszy, Kraków 2002, s. 68-70.
_01.jpg)
.jpg)
