Kara kryminalna

Kara kryminalna – podstawowy (i szczególnie ostry) środek przymusu przewidziany przez prawo karne, wymierzany przez organ państwowy (sąd) w akcie ujemnego ocenienia zachowania sprawcy, stosowany w celu ochrony stosunków (wartości) społecznych. Wykonanie kary kryminalnej wiąże się z dolegliwością moralną lub ekonomiczną dla sprawcy oraz jego rodziny^[1].

Kara jest opisywana jako odpłata złem za zło, co nie wyklucza działania w celu zapobieżenia powrotu do przestępstwa (resocjalizacji)^[2].

Ten środek prawny różni się od środków stosowanych w innych gałęziach prawa; w polskim języku prawnym i prawniczym istnieje celowe rozróżnienie: w postępowaniu karnym sąd orzeka karę (art. 11 k.p.k.), natomiast w cywilnym – zasądza roszczenie (art. 316 § 1 k.p.c.), świadczenie (art. 322 k.p.c.), odpowiednią sumę (art. 322 k.p.c.)^[2].

Wymierzenie kary ma za zadanie zadośćuczynić pokrzywdzonemu, ale także ogólnemu poczuciu sprawiedliwości^[2].

Polski katalog kar

Obecnie od stycznia 2020 r. w Polsce ustawami karnymi o charakterze podstawowym (tj. będącymi podstawą regulacji danej dziedziny) są Kodeks karny oraz Kodeks karny skarbowy.

Kodeks karny zna od 2023 r. cztery kary kryminalne powszechne: karę grzywny, karę ograniczenia wolności, karę pozbawienia wolności oraz karę dożywotniego pozbawienia wolności^[3]. W 2023 r. zniesiono karę 25 lat pozbawienia wolności^[4]. Istnieje ponadto kara aresztu wojskowego, stosowana wobec żołnierzy, do której stosuje się odpowiednio przepisy o karze pozbawienia wolności^[5].

Kodeks karny skarbowy określa trzy kary: karę grzywny, karę ograniczenia wolności oraz karę pozbawienia wolności^[6].

Zobacz też

• Kara śmierci
• Zasady wymiaru kary
• Dyrektywy sądowego wymiaru kary

Przypisy

1. T. Bojarski, s. 23, 237.
2. T. Bojarski, s. 238.
3. Art. 32 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1138).
4. Dz.U. z 2022 r. poz. 2600
5. Art. 322 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny.
6. Art. 22 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz.U. z 2024 r. poz. 628).

Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 12 sierpnia 2006. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (organ państwowy):

• LCCN: sh85034049
• GND: 4057789-2
• BNCF: 2119
• J9U: 987007533526805171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/criminal-justice