Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16 we Wrocławiu

Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16

nr rej. A/5300/23 z 23.10.1961
Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Adres	Cieszyńskiego 16
Styl architektoniczny	barok
Powierzchnia użytkowa	810 m²[1]
Położenie na mapie Polski Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16
51,112633°N 17,026204°E

Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16 – barokowa kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16 we Wrocławiu.

Historia kamienicy i jej architektura

Pierwotna kamienica została wzniesiona w połowie XVI wieku jako budynek renesansowy na rzucie prostokąta^[2]. Widoczna jest na zachowanych dawnych planach miasta: na pierwszym planie Wrocławia Barthela Weihnera z 1562, na planie Frederika Hendriksa Vrooma i Friedricha Grossna z 1588^[3], czy też na litografii Georga Hayera z 1591 roku^[4]. Umiejscowiona była na ówczesnym rozległym placu zwanym „Polem Grodzkim” lub „Lenno Grodzkie”^[1] (Reiffergasse lub Burgfeld) rozciągającym się pomiędzy północno-zachodnim narożnikiem murów obronnych, ujściem fosy do Odry a północną pierzeją kamienic stojących przy ulicy św. Mikołaja. Działki, na których wzniesiono kamienicę miały głębokość do 45 łokci oraz od 13–15 łokci szerokości. W 1564 roku było wytyczonych dziewięć takich działek i dwa ogrody (widoczne są na planie Vrooma i Grossa)^[5]. Kamienica znajdowała się w ciągu budynków stojących naprzeciwko dawnego spichlerza, a obecnie południowego skrzydła arsenału wrocławskiego wzniesionego tu w drugiej połowie XIV wieku^[5].

Opis architektoniczny

Obecną formę nadano jej w drugiej połowie XVIII wieku^[6][7] lub w trzeciej tercji XVIII wieku^[8]. Jest to niewielka, trzyosiowa i trzykondygnacyjna kamienica szczytowa, pokryta dwuspadowym dachem^[6][1]. Jednokondygnacyjny szczyt ujęty jest w spływy i zakończony odcinkowym gzymsem. Fasada utrzymana jest w bardzo skromnej formie; jedynymi akcentami jest gzyms listwowy nad parterem i gzyms koronujący nad trzecią kondygnacją^[8][2].

Według Bogusława Czechowicza wnętrze kamienicy miało układ dwutraktowy^[6], Wojciech Brzezowski pisze już o trzech traktach na każdej kondygnacji^[9]. Według Bożeny Grzegorczyk kamienica miała układ dwutraktowy do XIX wieku, kiedy to została rozbudowana o trzeci trakt^[2]. Z tego okresu zachował się główny układ pomieszczeń: na każdym piętrze zaprojektowano dwa niewielkie mieszkania z dwoma izbami w trakcie frontowym i tylnym oraz z kuchnią i klatką schodową w trakcie środkowym. W pomieszczeniach znajdujących się w trzecim trakcie zachowały się stiukowe dekoracje^[2][9][1]. W części parterowej pierwotnie znajdowała się wielka sień frontowa i przechód w trakcie tylnym. Na I piętro prowadziły z sieni drewniane schody^[2].

Na tyłach budynku znajdowała się wozownia projektu budowniczego Rokiete wzniesiona po 1842 roku. Wokół budynku prowadzone były różne praca: w 1878 roku do budynku dołączono instalację wodno-kanalizacyjną^[1].

Po 1945 roku

Kamienica nie została zniszczona podczas działań wojennych w 1945 roku. W latach sześćdziesiątych wnętrza kamienicy zostały zupełnie przebudowane. Podczas tych prac m.in. wymieniono sklepienia w piwnicy na stropy płytowe oraz wymieniono drewnianą klatkę schodową. W latach osiemdziesiątych wymieniono pokrycie dachowe^[9][1].

Przypisy

1. Bożena Grzegorczyk, Narodowy Instytut Dziedzictwa: Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego. Wrocław ul. Cieszyńskiego 16. zabytek.pl, 1998. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
2. Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 202.
3. Plan Vrooma
4. Litografia Hayera
5. Goliński 1997 ↓, s. 181.
6. Harasimowicz 1997 ↓, s. 53.
7. Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 199.
8. Brzezowski 2005 ↓, s. 201.
9. Brzezowski 2005 ↓, s. 198.

Bibliografia

• Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t. II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
• Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
• Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-885-6.
• Magdalena Szafkowska: Dawne zaułki wrocławskie. Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2001, s. 135–140. ISBN 83-86766-81-6.
• Zygmund Wielowiejski: Hermann Krone i inni. Wrocław na fotografii 1840–1900. Wrocław: Muzeum Narodowe we WrocławiuVia Nova, 2014. ISBN 83-86766-81-6.
• Mateusz Goliński: Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.