Kamień Koszyrski

Kamień Koszyrski

Камінь-Каширський

Kaplica dominikańska i kościół Archanioła Michała
Herb flaga Kamienia Koszyrskiego↗
Państwo	Ukraina
Obwód	wołyński
Rejon	kamieński
Data założenia	1196
Prawa miejskie	1430
Burmistrz	Wiktor Paś
Powierzchnia	14,73 km²
Populacja (2023) • liczba ludności	11 713[1]
Kod pocztowy	44500
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego Kamień Koszyrski
Położenie na mapie Ukrainy Kamień Koszyrski
51°37′N 24°58′E
Strona internetowa

Kamień Koszyrski (ukr. Камінь-Каширський) – miasto na Ukrainie i stolica rejonu w obwodzie wołyńskim.

Pierwotnie było prywatnym miastem szlacheckim w XVI wieku^[2]. W okresie I Rzeczypospolitej miejscowość administracyjnie należała do województwa wołyńskiego, a w okresie II Rzeczypospolitej do województwa poleskiego.

Historia

Król Polski Kazimierz III Wielki wzniósł tu zamek obronny. W 1430 r. Kamień Koszyrski otrzymał prawa miejskie. Miasto należało do rodu Sanguszków. Adam Aleksander Sanguszko ufundował w 1628 r. klasztor dominikański. W 1649 r. zamek został doszczętnie zniszczony. Po 1653 r. własność Krasickich.

W 1916 doprowadzono do miasta linię kolejową i powstała stacja Kamień Koszyrski^[3].

W latach 1921–1939 stolica powiatu koszyrskiego i gminy Kamień Koszyrski w województwie poleskim II RP. Kamień Koszyrski był wówczas zamieszkany w większości przez ludność żydowską.

Po agresji ZSRR na Polskę w Kamieniu Koszyrskim był więziony przez Sowietów Jan Kobyrski – kapitan piechoty Wojska Polskiego, zamordowany w czasie zbrodni katyńskiej.

Po ataku Niemiec na ZSRR siły sowieckie opuściły miasto 26 czerwca, podczas gdy Niemcy zajęli je 28 czerwca 1941. Okres przejściowy chłopi z okolicznych wsi wykorzystali do grabienia żydowskicego mienia; doszło do pogromu, w którym zginęło 2 Żydów. 1 sierpnia 1941 żołnierze 2. pułku kawalerii SS zastrzelili tutaj 8 Żydów. 22 sierpnia 1941 oddział policji podległy Eisatzgruppe C rozstrzelał około 80 żydowskich mężczyzn z Kamienia Koszyrskiego w lesie odległym około 5 km od miasta. Podczas okupacji hitlerowskiej, w czerwcu 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 4000 osób. 2 listopada 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali^[4]. Mieszkający tutaj Polacy - Larysa Barancewicz^[5], Michał i Karolina Banachowie^[6] oraz Ludwika Piasecka^[7][8][9] - udzielali pomocy Żydom, za co po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował ich tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

19 sierpnia 1943 r. ukraińscy nacjonaliści (batalion „Nazara-Krygi”, sotnia „Łysego” i sotnia „Kubika”) zaatakowali Kamień Koszyrski, gdzie zamordowali 120 Polaków^{[10][brak potwierdzenia w źródle]}. W wyniku potyczki z żołnierzami niemieckiego garnizonu rannych zostało dwóch partyzantów UPA^[11]. Kilka dni później, 24 sierpnia został przez Niemców rozstrzelany proboszcz miejscowej parafii rzymskokatolickiej ks. Leopold Aulich oraz wikariusz ks. Kazimierz Rybałtowski, w odwecie za współpracę z polskim podziemiem lub pomoc okazywaną prześladowanym Żydom^[12]. Niektóre źródła podają jako datę śmierci dzień 26 lipca 1943 roku^[12]. Obaj zostali pochowani niedaleko kościoła w Kamieniu Koszyrskim^[13].

Zabytki

• Ruiny zamku^[14]
• Kaplica klasztoru dominikańskiego z XVII w.
• Cerkiew Narodzenia Matki Bożej z 1723 r.

Demografia

Struktury wyznaniowe

W 2014 r. Kamień Koszyrski był centrum jednego z dekanatów eparchii wołyńskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Czynne były dwie cerkwie: św. Eliasza (spłonęła w 2015 r.) oraz Narodzenia Matki Bożej^[15].

W 2019 r. rozpoczęto odbudowę cerkwi św. Eliasza^[16].

Urodzeni w Kamieniu Koszyrskim

• Zbigniew Pawłowicz – polski lekarz, senator i poseł na Sejm
• Ołeś Sanin – ukraiński filmowiec, muzyk i rzeźbiarz
• Władysław Zajdler – żołnierz Armii Krajowej i powstaniec warszawski

Galeria

• 
  Kaplica klasztoru dominikanów
• 
  Kościół dominikanów z XVII w., przebudowany
• 
  Cerkiew Narodzenia Matki Bożej
• 
  Kościół pw. Archanioła Michała
• 
  Siedziba władz lokalnych
• 
  Pomnik "Witamy w Kamieniu Koszyrskim"

Miasta partnerskie

• Międzyrzec Podlaski, Polska

Przypisy

1. Чисельність наявного населення на 2023 рік. Волинь, 2023.
2. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 162.
3. З історії залізниці на Камінь-Каширщині. Polissia. [dostęp 2020-07-10]. (ukr.).
4. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1376-1377 .
5. Barańcewicz Larisa. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-27]. (ang.).
6. Banach Michał & Karolina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-27]. (ang.).
7. Marchuk Yevtikhiy & Anna. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-13]. (ang.).
8. Piasecka Ludwika. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-10-13]. (pol.).
9. Ігор Щупак, Зоряна Бондар, Єгор Врадій, Антон Дробович, Раїса Євтушенко, Ірина Піскарьова, ПАМ’ЯТІ УКРАЇНЦІВ, ЯКІ РЯТУВАЛИ ЄВРЕЇВ ПІД ЧАС ДРУГОЇ СВІТОВОЇ ВІЙНИ, Київ – Дніпро 2021, s. 158
10. Instytut PamięciI.P. Narodowej Instytut PamięciI.P., UPA - atak na miasto Kamień Koszyrski, rajd na Naddnieprowszczyznę. Odpisy [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2019-08-13]  (pol.).
11. Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2015, s. 219-220.
12. „BIAŁA KSIĘGA” Martyrologium duchowieństwa — Polska. [dostęp 2019-08-26].
13. Cmentarz rzymskokatolicki w Kamieniu. [dostęp 2019-08-26].
14. Kamień Koszyrski. [dostęp 2013-08-16].
15. Храми благочиння
16. В Камені-Каширському молитовно вшанували пам’ять святого пророка Іллі. kam-blag.church.ua, 2 sierpnia 2019. [dostęp 2021-12-19]. (ukr.).

Linki zewnętrzne

• Kamień Koszyrski (''daw. Koszer''), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 735 .
• Zamek w Kamieniu Koszyrskim
• Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (miasto na Ukrainie):

• VIAF: 139725828
• LCCN: n97012193
• J9U: 987007538083405171