Joanna Rawik

Joanna Rawik

Joanna Rawik w 2022 roku
Data i miejsce urodzenia	31 stycznia 1934 Czerniowce, Rumunia
Pochodzenie	polskie, rumuńskie
Zawód	piosenkarka, aktorka, dziennikarka
Odznaczenia

Joanna Rawik, de domo Szamota, primo voto Gronkowska, secundo voto Petrusewicz (ur. 31 stycznia 1934 w Czerniowcach) – polska piosenkarka, aktorka, dziennikarka.

Życiorys

Jako siedmioletnie dziecko uczyła się gry na skrzypcach. Podjęła pracę jako maszynistka we wrocławskim Ossolineum. Marzyła o dziennikarstwie.

Jako piosenkarka debiutowała w połowie lat 50. XX wieku w kabarecie dziennikarzy Kaczka. Studiowała w latach 1955–1956 w Studium Teatralnym Ireny Byrskiej i Tadeusza Byrskiego w Kielcach, następnie występowała w Teatrze Ziemi Łódzkiej i Teatrze Objazdowym w Lublinie (1956–1958), śpiewała z zespołem jazzu tradycyjnego 7 Czarcich Łap (I miejsce na konkursie muzycznym w Lublinie)^[1], współpracowała z krakowskim klubem Pod Jaszczurami i kabaretem Kundel. W tym okresie nagrała też tytułową piosenkę do filmu "Ostrożnie Yeti" w reż. Andrzeja Czekalskiego (1960), wyemitowaną na zakończenie filmu^[2].

Pseudonim Joanna Rawik przyjęła pod wpływem lektury Łuku triumfalnego Ericha Marii Remarque’a.

Zdobyła znaczną popularność pod koniec lat 60. XX wieku, śpiewając niskim, charakterystycznym głosem. Współpracowała z wieloma zespołami (m.in. z grupą wokalno-instrumentalną Dzikusy), koncertowała w kraju i za granicą (m.in.: Czechosłowacja, Finlandia, Francja, Węgry, Jugosławia, Australia, USA), nagrywała płyty, audycje radiowe i programy telewizyjne. Występowała w radiowym programie Podwieczorek przy mikrofonie, w filmach i serialach telewizyjnych Strachy i Żelazna obroża. Brała udział w Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze^[3] i Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu. W 1966 i 1967 r. reprezentowała Polskę na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie piosenkami Nie chodź tą ulicą i Po co nam to było. W 1969 r. wystąpiła tam poza konkursem z piosenką Romantyczność. W 1966 r. wystąpiła z innymi polskimi wykonawcami w paryskiej Olimpii w programie Grand Music-hall de Varsovie.

Od początku lat 70. stale współpracowała z Polskim Radiem, prowadząc m.in. audycje "Joanna Rawik zaprasza do pałacyku WTM”, "Tłumem otoczyć życia swego dramat” oraz ”W poszukiwaniu tonacji durowej”^[4].

Była wykładowcą historii piosenki francuskiej w Szkole Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku.

Na początku lat 90. była członkiem redakcji miesięcznika "Twój Styl". Następnie, w latach 1994-2008 była w redakcji miesięcznika "Dziś", kierowanego przez Mieczysława F. Rakowskiego. Jednocześnie od początku lat 2000 była stałą felietonistką "Aneksu", dodatku do dziennika "Trybuna"^[5].

Od 2020 roku prowadzi w poniedziałki^[6] autorską audycję Sztuka jest magią na antenie Radia Wnet^[7]. W 2023 rozpoczęła prowadzenie własnego programu Piaf, czyli wróbel, poświęconego piosence francuskiej. Jest on emitowany co niedzielę, w Pierwszym Programie Polskiego Radia^[8][9].

Życie prywatne

Matka Joanny, Wiktoria z domu Duda, była Rumunką. Joanna Rawik dzieciństwo spędziła w Rumunii, w Hermanstadt. Do Polski przybyła w 1947 roku. Do trzynastego roku życia nie znała języka polskiego, choć mówiła już po rumuńsku, niemiecku i francusku.

Pierwszym mężem Joanny Rawik był aktor Stanisław Gronkowski, drugim Marek Petrusewicz, pierwszy polski rekordzista świata w pływaniu. Była w związku z aktorem Ignacym Gogolewskim.

Mieszka w Warszawie na Mokotowie.

Nagrody

We Francji, po występach w Paryżu i Lyonie, nazwano ją Juliette Gréco znad Wisły. Została laureatką nagród na kilku Krajowych Festiwalach Polskiej Piosenki w Opolu^[10]:

• 1966 – IV KFPP – Nie chodź tą ulicą – III Nagroda w kategorii „Premiery”
• 1967 – V KFPP – Po co nam to było – Nagroda WRN w Opolu za piosenkę
• 1969 – VII KFPP – Romantyczność – Nagroda Dziennikarzy
• 1970 – VIII KFPP – Chlebem i solą – Nagroda Przewodniczącego Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Opola za piosenkę

Płyty

• Joanna Rawik – 1967
• Romantycznie – 1973
• Recital J. Rawik – 1995
• Od piosenki do piosenki: J. Rawik – 2005
• Złota kolekcja: Joanna Rawik. Kocham świat – 2018

Piosenki

Najważniejsze piosenki z jej repertuaru:

• Nie chodź tą ulicą (muzyka Lucjan Kaszycki, słowa Tadeusz Śliwiak) – sukces na radiowej Giełdzie Piosenki i na IV KFPP w Opolu w 1966
• Mamy za mało siebie dla siebie (muzyka K. Ozga, słowa Tadeusz Śliwiak)
• Nie z każdej mąki będzie chleb (muzyka Jerzy Abratowski, słowa Jan Zalewski)
• Niczym się nie różnimy (muzyka R. Sielicki, słowa Jan Zalewski)
• Po co nam to było (muzyka Adam Skorupka, słowa Jan Zalewski), nagroda główna na V KFPP, Opole, 1967
• Romantyczność (znana także jako Kocham świat – na motywie poloneza As-dur Fryderyka Chopina w opracowaniu muzycznym i z tekstem Wojciecha Popkiewicza), nagroda na VIII KFPP w Opolu

Książki

Jest autorką książek biograficznych i o historii piosenki:

• Hymn życia i miłości – opowieść o Édith Piaf, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1991, ISBN 83-212-0572-0 i wznowienie 1998 ISBN 83-85461-56-6.
• Za kulisami sławy, „Twój Styl”, Warszawa 1992, ISBN 83-85443-04-5.
• Maestra – opowieść o Wandzie Wiłkomirskiej, „Twój Styl”, Warszawa 1993, ISBN 83-85443-26-6.
• autobiografia Kocham świat: wspomnienia z piosenką, Univ-Comp, Warszawa 1996, ISBN 83-86386-33-9 i wznowienie 2002 ISBN 83-88193-55-4.
• Krótka opowieść o piosence, Wydawnictwo Naukowe Novum Novum, Płock 2002, ISBN 83-88193-75-9.
• Edith Piaf: ptak smutnego stulecia, Studio Emka, Warszawa 2003, ISBN 83-88607-36-7 i wznowienie 2007 ISBN 83-88607-36-7.
• Nasza Europa. Wspomnienia Zbigniew P. Kruszewski, Joanna Rawik, Jerzy Żabowski , Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2006, ISBN 83-89416-90-5.
• Epitafium dla wróbla, Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2007, ISBN 83-60662-62-2.
• Muzyka życia, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2013, ISBN 978-83-63773-44-1.
• Po co nam to było, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2017, ISBN 978-83-65068-37-8.

Filmografia

• 1975: Żelazna obroża – dyrektorowa
• 1979: Strachy – piosenkarka w prowincjonalnym teatrze
• 1983: Szkoda twoich łez – aktorka
• 1986: Kryptonim „Turyści” – piosenkarka w paryskiej restauracji (odc. 2)

Odznaczenia

• 1974 – medal za zasługi dla Opolszczyzny
• 1974 – medal za zasługi dla miasta Opola
• 1988 – medal za upowszechnienie Kultury Ludowego Wojska Polskiego
• 1988 – medal srebrny za zasługi dla Ludowego Wojska Polskiego
• 1989 – odznaka Ministra Kultury i Sztuki Zasłużony Działacz Kultury
• 2003 – medal Pawła Włodkowica Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku
• 2009 – Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis^[11]
• 2019 – medal 100-lecia ZASP^[12]

Przypisy

1. 7 Czarcich Łap. Leksykon [online], Teatr NN [dostęp 2020-07-26]  (pol.).
2. J. Rawik, Muzyka życia, Warszawa 2013
3. Marcin23-s, Impresje muzyczne...: XI Festiwal Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze 1975 r. [online], Impresje muzyczne..., 17 listopada 2011 [dostęp 2020-07-19] .
4. www2.polskieradio.pl/archiwum/
5. JoannaJ. Rawik JoannaJ., Po co nam to było, 2017 . Brak numerów stron w książce
6. Sztuka jest magią [online], WNET.fm [dostęp 2022-08-27]  (pol.).
7. Archiwa: Sztuka jest magią [online], Wnet.fm [dostęp 2022-08-27] .
8. Jedynka - polskieradio.pl [online], Jedynka - Polskie Radio [dostęp 2023-06-17]  (pol.).
9. Jedynka - polskieradio.pl [online], Jedynka - Polskie Radio [dostęp 2023-06-17]  (pol.).
10. Rawik, Joanna – Osoby – Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki [online], bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2020-07-19] .
11. MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2020-07-26]  (pol.).
12. Oddział na medal [online], zasp.pl [dostęp 2021-04-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-27] .

Bibliografia i linki zewnętrzne

• Joanna Rawik: na Polskę w sam raz – reportaż o piosenkarce. cialo-umysl-dusza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-05)].
• Marek Zaradniak, Joanna Rawik: Samotnik, ale nie kobieta samotna
• Joanna Rawik w bazie filmpolski.pl
• Biografia na stronie bibliotekapiosenki.pl
• Wywiad https://www.tygodnikprzeglad.pl/piaf-byla-mi-wyrocznia-rozmowa-joanna-rawik/

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000116788400
• VIAF: 79433398
• LCCN: n99026911
• GND: 120184583
• SUDOC: 140761926
• PLWABN: 9810673363705606
• NUKAT: n96220145
• LIH: LNB:/na;=Bq

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3966292

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 116624