Jarosław Kaczmarczyk (prawnik)

Jarosław Kaczmarczyk

Ярослав Качмарчык

Data i miejsce urodzenia	29 marca 1884 Binczarowa lub Bircza
Data śmierci	1943 lub 1944
premier Rusińskiej Ludowej Republiki Łemków
Okres	od 5 grudnia 1918 do 12 marca 1920
Poprzednik	utworzenie urzędu
Następca	upadek państwa

Jarosław Kaczmarczyk, rusiń. Ярослав Качмарчык (ur. 29 marca 1884 w Binczarowej^[1] lub w Birczy^[2], zm. 1943 lub 1944) – doktor praw, w latach 1918–1920 premier Ruskiej Ludowej Republiki Łemków.

Życiorys

Syn Teofila (1844–1922), proboszcza greckokatolickiego w Binczarowej, działacza łemkowskiego i Marii z domu Żegiestowskiej^[1]. Miał braci Lubomira i Włodzimierza^[3] . Uczył się w gimnazjum w Jaśle. Maturę uzyskał w Rzeszowie 2 września 1902. Rozpoczął studia prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim w pierwszym semestrze 1902/1903^[4]. Przeniósł się na Uniwersytet Lwowski. W roku akademickim 1904/1905 przeniósł się na Uniwersytet w Innsbrucku. Po dwóch semestrach powrócił do Lwowa i 29 lipca 1908 obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim. Już miesiąc po obronie rozpoczął staż w Wyższym Krajowym Sądzie w Gratzu^[5]. W Gratzu pracował do 29 września 1909. W tym czasie wstąpił na służbę do armii Austro-Wegier jako jednoroczny ochotnik. Służył w artylerii. W maju 1914 był zapisany w rejestrze austro-węgierskiej armii jako kadet rezerwy i był przypisany do Pierwszej Brygady Artylerii Lekkiej w Krakowie^[6].

Przed 1914 współpracował z Cyrylem Czerlunczakiewiczem, prawnikiem i działaczem moskalofilskim. W sierpniu 1914, po wybuchu I wojny światowej został aresztowany przez władze austriackie i osadzony w więzieniu w Nowym Sączu^[2]. Z więzienia został zmobilizowany do armii austro-węgierskiej. Brał udział w walkach w Karpatach w kampanii zimowej 1914/1915. Prawdopodobnie został ranny i odesłany do Użhorodu. W tym czasie został zdemobilizowany. W 1916 nie było go już w rejestrze oficerów armii Austro-Węgier^[7].

Od jesieni 1918 działał w ruchu łemkowskim, głosząc koncepcję samostanowienia Łemków i próbując zapobiec wcielaniu ich do Wojska Polskiego. Stanął na czele Rady Ruskiej w Binczarowej i wszedł w skład Ruskiej Rady Narodowej. Przedstawiał postulaty wieców łemkowskich Kazimierzowi Lasockiemu i Polskiej Komisji Liwidacyjnej. Był w Preszowie, żeby przyłączyć się do Rady Karpacko-Ruskiej. Wszedł w skład Komitetu Wykonawczego Ruskiej Ludowej Republiki Łemków i został premierem.

6 stycznia 1921 został aresztowany przez władze polskie za antypolską agitację^[8]. 10 czerwca tego roku był sądzony w Nowym Sączu za zdradę stanu (przestępstwo to było zagrożone karą śmierci) wraz z dwoma działaczami łemkowskimi: ks. Dmytrem Chylakiem i Mikołajem Gromadnikiem. Wszyscy oskarżeni zostali uniewinnieni^[2][9]. Po tych wydarzeniach wycofał się z życia publicznego, praktykował jako adwokat w Muszynie. 4 stycznia 1933 przeniósł praktykę adwokacką do Krynicy^[10].

W 1939 uciekł przed Niemcami do Lwowa, gdzie w 23 lutego 1940 został aresztowany przez NKWD^[11]. Zmarł przypuszczalnie w 1943 lub 1944 w łagrze pod Moskwą^[2].

Życie prywatne

Na początku lat 30. XX wieku rozwiódł się z pierwszą żoną, z którą nie miał dzieci. Przeszedł na protestantyzm i ożenił się z Adelą Zawadzką (1912–1989), Polką z Muszyny, z którą miał syna Aleksandra (1932–2009), chemika, egiptologa, wykładowcę na uniwersytetach w USA^[4][12].

Przypisy

1. Horbal 2008 ↓, s. 66.
2. 3037. Кaчмapчик Ярослав Феофилович [online], talergof.org.ua [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19]  (rusiń.).
3. Алфавитный указатель ↓.
4. Zięba 2016 ↓, s. 100.
5. Horbal 2008 ↓, s. 68.
6. Horbal 2008 ↓, s. 70.
7. Horbal 2008 ↓, s. 72.
8. Horbal 2008 ↓, s. 74.
9. Horbal 2008 ↓, s. 77.
10. Horbal 2008 ↓, s. 79.
11. Horbal 2008 ↓, s. 80.
12. Horbal 2008 ↓, s. 78–79.

Bibliografia

• AndrzejA. Zięba AndrzejA., Narodowość ruska na Uniwersytecie Jagiellońskim: analiza prozopograficzna studentów obrządku greckokatolickiego z obszaru Rusi łemkowskiej, 1851–1918, „Річник Руской Бурсы 2016”, 2016, s. 100 .
• Алфавитный указатель [online], talergof.org.ua [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19]  (rusiń.).
• BohdanB. Horbal BohdanB., Ярослав Качмарчык лідер Руской Народной Республикы Лемків, „Лемківскій Річник”, 2008, s. 66-83  (ukr.).