James Joyce Tower and Museum – muzeum biograficzne w Dublinie (Irlandia), umiejscowione w dawnej wieży Martello, w której James Joyce spędził kilka dni w 1904 roku i w której rozgrywają się pierwsze sceny jego najsłynniejszej powieści Ulisses.
Wieża
Wieża Martello w Sandycove została zbudowana w latach 1804–1806, w pierwszej fazie wznoszenia fortyfikacji tego typu w Irlandii, jako jedna z 26 wież wokół Dublina[1]. Była to wieża mniejszego typu, okrągła, o średnicy 11,6 m (38 stóp) i wysokości 7,3 m (24 stóp). Uzbrojona była w jedną armatę osiemnastofuntową[2] i wyposażona w piec do podgrzewania kul armatnich. Podobnie jak inne tego typu budowle na południe od miasta, wzniesiona była z ciętego granitu, z magazynem w przyziemiu i dwoma piętrami mieszkalno-magazynowymi, z wejściem na poziomie pierwszego piętra, bronionym przez machikuły. Według raportu z 1861 wieża i przyległa do niej bateria miały pomieszczenia mieszkaniowe dla łącznie 36 żołnierzy[3].
W 1904 roku wieżę wydzierżawił Oliver St. John Gogarty za 12 funtów rocznie[4], planując ustanowić w niej kolonię pisarzy[5]. Joyce zamieszkał w wieży 9 września tego roku, w zamian za mieszkanie zobowiązując się do wykonywania prac domowych. Po pięciu dniach wyprowadził się, gdy inny współlokator, obudzony przez koszmar, w którym ścigała go czarna pantera, wystrzelił na oślep z rewolweru. Gogarty uspokoił lokatora i zabrał mu broń, lecz gdy ten znów obudził się z krzykiem, sam wystrzelił, strącając na głowę Joyce’a półkę ze ściany. Ów szybko się wyniósł, nie pakując nawet swoich rzeczy; skarżył się potem, że cały incydent mógł być zaplanowany, żeby się go pozbyć, jako że trójka już wcześniej działała sobie na nerwy[6].
Wieża wpisana jest do irlandzkiego rejestru zabytków pod numerem DU023-01[7].
Muzeum
W wieży w Sandycove rozgrywają się początkowe sceny Ulissesa (mieszka w niej jeden z głównych bohaterów powieści, Stefan Dedalus)[8].
Wieżę tę, w 1954 roku, kupił i odrestaurował dubliński architekt Michael Scott, który mieszkał w pobliżu. Wsparcia finansowego udzielił John Huston, który oparł swój film na opowiadaniu Joyce’a[9]. 16 czerwca 1962 roku otwarto w niej muzeum poświęcone pisarzowi. Muzeum mieściło niewielką kolekcję pamiątek po pisarzu rozmieszczonych w odnowionym pomieszczeniu, w którym niegdyś spał Joyce[10]. Kolekcja muzealna wzbogaciła się później dzięki darom m.in. Samuela Becketta. W 1965 stowarzyszenie, które prowadziło muzeum, nie było w stanie podołać obciążeniom finansowym i muzeum odkupiła Irish Tourist Board, która przekazała je w zarządzanie Eastern Regional Tourist Organization. 150-letnia wieża była jednak coraz bardziej zawilgocona, co zagrażało zbiorom; po remoncie muzeum zostało ponownie otwarte w 1972 roku. Kolejny, bardziej całościowy remont miał miejsce w 1978 roku, kiedy też zbudowano dodatkową salę wystawową, gdzie (oraz w dawnym magazynie na parterze) umieszczono większość ekspozycji, mieszkalny pokój na piętrze przeznaczając na spotkania i wykłady. Rosnąca popularność muzeum i wielkość zbiorów rodziła problemy, więc w 1991, dzięki funduszom uzyskanym z Unii Europejskiej, przeprowadzono kolejny remont, zmieniając równocześnie charakter placówki na ściśle biograficzny. Eksponaty niezwiązane bezpośrednio z życiem pisarza zostały wypożyczone nowemu Dublin Writers Museum, a pozostałe zorganizowane w chronologicznym porządku. Pokój na piętrze przywrócono do stanu, w jakim znajdował się za czasów Joyce’a[11].
Pokój mieszkalny w wieży
Przy piecyku figurka czarnej pantery – wspomnienie pamiętnego snu
↑Robert Nicholson. „Signatures of All Things I am Here to Read”. The James Joyce Museum at Sandycove. „James Joyce Quarterly”. 38 (1–3), s. 293–298, 2001. University of Tulsa. (ang.).
Bibliografia
W.H. Clements: Towers of strength: the story of the Martello towers. Barnsley, South Yorkshire [England]: Leo Cooper, 1999. ISBN 0-85052-679-5. OCLC41833959.
Gordon Bowker: James Joyce: A New Biography. New York: Farrar, Straus, Giroux, 2012. (ang.).
.jpg)
.jpg)
