Józef Bryk

Józef Bryk

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	3 marca 1897 Stanisławówka
Data i miejsce śmierci	9–11 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	3 pułk piechoty, białostocki pułk strzelców, 79 pułk piechoty, 20 Dywizja Piechoty 78 pułk piechoty PKU Jasło KRU Jasło
Stanowiska	dowódca batalionu komendant PKU komendant RU
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Józef Bryk (ur. 3 marca 1897 w Stanisławówce, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – major piechoty magister Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się w Stanisławówce, w ówczesnym powiecie żółkiewskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Józefa i Marii z Szeremetów^[1]. Absolwent C. K. Gimnazjum w Żółkwi. Ukończył studia prawnicze i nauk politycznych^[2] z tytułem magistra^[3] Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wstąpił do Legionów Polskich 14 sierpnia 1914. Służył w 3 pułku piechoty II Brygady Legionów Polskich, walcząc w kampaniach karpackiej, bukowińskiej, wołyńskiej. Po bitwie pod Kaniowem (11 maja 1918), dostał się do niewoli niemieckiej. W grudniu 1918 zgłasza się do białostockiego pułku strzelców, z którym przeszedł całą wojnę 1920.

W okresie międzywojennym pozostał w wojsku. Służył w 79 pułku piechoty w Słonimiu^[4][5]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 986. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]. W 1928 pełnił służbę w dowództwie 20 Dywizji Piechoty, pozostając w kadrze oficerów piechoty^[7]. W sierpniu 1929 roku został przeniesiony do 78 pułku piechoty w Baranowiczach^[8][9]. 27 stycznia 1930 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[10]. W marcu tego roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy batalionu^[11]. W czerwcu 1934 roku został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Jasło na stanowisko komendanta^[12]. W 1938 roku kierowana przez niego jednostka została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Jasło, a zajmowane przez niego stanowisko otrzymało nazwę „komendant rejonu uzupełnień”. Na stanowisku rejonowego komendanta uzupełnień Jasło pełnił służbę w następnym roku^[13].

Podczas kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, dostał się do niewoli sowieckiej. Osadzono go w obozie jenieckim w Kozielsku^[1]. W grudniu 1939 jego nazwisko znajdowało się na liście tego obozu^[2]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD^[2] – lista wywózkowa 017/3 z 1940^[1]. Między 9 a 11 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[14][15]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[16][17]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców^[18] pod numerem 3436^[19][20][2] (raport dzienny z 28 maja 1943^[2]) – dosł. określony jako Krijk Jozef, a przy zwłokach znaleziono: legit. ofic.^[21] oraz świad. szczep. w Kozielsku^[22]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 03436^[22] opisany jako Gryk^[2] Józef.

Józef Bryk był żonaty z Malwiną, z którą miał syna^[1].

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło – decyzją nr 439/MON^[23] – mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika^[24][25]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[26][27].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)^[28]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[29][1]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1938)^[30][31]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[32][33]
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)^[34]

Upamiętnienie

• Dąb Pamięci posadzony przez Stowarzyszenie Forum Polskie Stowarzyszenie „Na Chełmskiej” na ul. Lwowskiej w Chełmie^[35].

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

Przypisy

1. Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 54.
2. Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 187.
3. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 606.
4. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 352, 413.
5. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 307, 357.
6. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 54.
7. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 128, 189.
8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 292.
9. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 36, 606.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 28 stycznia 1930 roku, s. 24.
11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 110.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 159.
13. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 22, 848.
14. 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27]  (pol.).
15. Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
16. Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10]  (pol.).
17. Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-04]  (pol.).
18. Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.- Kraków Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.-, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] .
19. AuswärtigesA. Amt AuswärtigesA., „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 256 [dostęp 2025-01-16]  (niem.).
20. Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-16].
21. Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (50 (336)), pbc.uw.edu.pl, 11 grudnia 1948, s. 3 [dostęp 2025-01-16]  (pol.).
22. MariuszM. Olczak MariuszM. (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 275, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-15]  (pol.).
23. Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17]  (pol.).
24. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 11 [dostęp 2024-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27]  (pol.).
25. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
26. Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26]  (pol.).
27. Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28]  (pol.).
28. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
29. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 352.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 12 „za zasługi w służbie wojskowej”.
31. M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612 „za zasługi w służbie wojskowej”.
32. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
33. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 36.
34. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 307.
35. Lista Bohaterów zgłoszonych w Programie „Katyń ocalić od zapomnienia”. Stowarzyszenie Parafiada. [dostęp 2018-09-05].

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.