Instytut Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej – jednostka organizacyjna Wydziału Humanistycznego (do 2019), a następnie Wydziału Historii i Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie[1]. Instytut funkcjonuje od 1970 roku. Obecnie dyrektorem jest dr hab. Dariusz Słapek, prof. UMCS[2].
Historia Instytutu
Sekcja historyczna w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej została powołana do życia wraz z utworzeniem Wydziału Humanistycznego w 1952 r. Zorganizowano wówczas trzy katedry historyczne: Katedrę Historii Powszechnej (z dwoma Zakładami: Historii Starożytnej i Historii Średniowiecznej), Katedrę Historii Polski oraz Katedrę Historii ZSRR. Ich kadrę stanowili pozyskani z Krakowa, Poznania i Wrocławia profesorowie i docenci, m.in. Józef Garbacik, Kazimierz Myśliński, Eugeniusz Konik, Janusz Deresiewicz. Studia w roku akademickim 1952/1953 podjęło 65 studentów, na dwu pierwszych latach studiów.
Kolejną reorganizację przeprowadzono w 1958 r., gdy to powstał Zespół Katedr Historycznych z sześcioma Katedrami. W 1970 r. utworzono Instytut Historii, w skład którego weszło także 6 Zakładów. Dalszy rozwój organizacyjny doprowadził do obecnego stanu – 14 Zakładów. W Instytucie pracowali wybitni profesorowie: Adam Kersten, Tadeusz Łoposzko, Stanisław Tworek, Tadeusz Mencel, Juliusz Willaume, Henryk Zins, Tadeusz Radzik[3].
Od 2019 r. Instytut Historii wraz z Instytutem Archeologii współtworzy Wydział Historii i Archeologii (Wydział Humanistyczny zlikwidowano).
Struktura organizacyjna w ramach Wydziału Humanistycznego
W ramach Instytutu Historii 20.01.2014 r. funkcjonowało 14 zakładów[4]:
- Zakład Historii Starożytnej - kierownik: dr hab. Dariusz Słapek
- Zakład Historii Polski Średniowiecznej - kierownik: prof. dr hab. Ryszard Szczygieł
- Zakład Historii Powszechnej Średniowiecznej - kierownik: prof. dr hab. Andrzej Pleszczyński
- Zakład Historii XVI-XVIII wieku - kierownik: prof. dr hab. Henryk Gmiterek
- Zakład Historii Polski XIX wieku - kierownik: prof. dr hab. Jan Lewandowski
- Zakład Historii Powszechnej XIX wieku - kierownik: prof. dr hab. Małgorzata Willaume
- Zakład Historii Najnowszej - kierownik: dr hab. Robert Litwiński, profesor nadzwyczajny UMCS
- Zakład Historii Społecznej XX wieku - kierownik: prof. dr hab. Zbigniew Zaporowski
- Zakład Historii Krajów Europy Wschodniej - kierownik: prof. dr hab. Marek Mądzik
- Zakład Historii Gospodarczej - kierownik: dr hab. Grzegorz Jawor, profesor nadzwyczajny UMCS
- Zakład Nauk Pomocniczych Historii - p.o. kuratora: dr Katarzyna Madejska
- Zakład Metodologii Historii - kierownik: prof. dr hab. Jan Pomorski
- Zakład Archiwistyki - kierownik: prof. dr hab. Krzysztof Skupieński
- Zakład Edukacji Historycznej i Dziedzictwa Kulturowego - kierownik: dr hab. Andrzej Stępnik, profesor nadzwyczajny UMCS
Dyrektorzy
Struktura organizacyjna i władze IH w 2023 r.
W 2023 roku struktura i władze IH UMSC w ramach Wydziału Historii i Archeologii przedstawiały się następująco[2]:
- Dyrektor – dr hab. Dariusz Słapek, prof. UMCS
- Zastępca Dyrektora – dr hab. Piotr Bednarz, prof. UMCS
- Przewodniczący Rady Naukowej Instytutu – dr hab. Dariusz Słapek, prof. UMCS
- Sekretarz Rady – dr Mateusz Byra
- Kierownik studiów doktoranckich – dr hab. Dariusz Szewczuk
- Koordynator ds. współpracy ze szkołami stowarzyszonymi z IH UMCS – dr hab. Mariusz Ausz
- Koordynator ds. organizacji „Dnia Historyka” – dr Monika Napora, dr Alicja Gontarek, dr Małgorzata Szabaciuk
- Koordynator programów międzynarodowych (Erasmus) – dr hab. Piotr Bednarz, prof. UMCS
- Kierownik Katedry Historii Starożytnej i Średniowiecznej – prof. dr hab. Grzegorz Jawor
- Kierownik Katedry Historii XVI-XIX w. i Europy Wschodniej – dr hab. Piotr Bednarz, prof. UMCS
- Kierownik Katedry Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii – dr hab. Krzysztof Latawiec, prof. UMCS
- Kierownik Katedry Historii Społecznej i Edukacji – dr hab. Mariusz Ausz, prof. UMCS
- Kierownik Katedry Metodologii i Badań nad XX-XXI w. – prof. dr hab. Robert Litwiński
- Kierownik Katedry Humanistyki Cyfrowej – dr hab. Ewa Solska
- Przedstawiciel w Senacie UMCS: dr hab. Mariusz Mazur, prof. UMCS
- Członkowie Rady Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych i Sztuki: prof. dr hab. Andrzej Pleszczyński, dr hab. Mariusz Mazur, prof. UMCS
- Dyrektor Centrum Humanistyki Cyfrowej: dr hab. Piotr Witek, prof. UMCS
- Koordynator Lubelskiego Centrum Dokumentacji Historii Sportu: dr hab. Dariusz Słapek, prof. UMCS
Działalność naukowa
Od początku działalności pracownicy Instytutu rozwijali szerokie badania naukowe, dotyczące zarówno dziejów powszechnych jak i dziejów Polski. Badania dziejów powszechnych prowadzone są nad okresem republiki rzymskiej i wczesnego cesarstwa, następnie dziejami Europy Środkowej w średniowieczu (Czechy i Cesarstwo Niemieckie), stosunkami Polski z różnymi krajami europejskimi w czasach nowożytnych (zwłaszcza z Francją i Rumunią).
W zakresie badań dziejów Polski znajdują się problemy przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych w różnych epokach historycznych, dzieje polityczne oraz kształtowanie się elit. Od wielu lat rozwijane są badania wychodźstwa polskiego oraz dziejów Polaków w Europie i Świecie w XIX i XX w. Szczególną uwagę od wielu lat poświęca się badaniu pogranicza polsko-ruskiego (problemy przemian gospodarczych, społecznych, ustrojowych, politycznych i kulturalnych) od średniowiecza do współczesności. Badane są też dzieje regionu lubelskiego zwanego Lubelszczyzną, w różnych epokach historycznych.
Prowadzone są też badania z zakresu nauk pomocniczych historii (dyplomatyki, heraldyki, sfragistyki, epigrafiki), zwłaszcza badania kancelarii, a także z metodologii historii (polska myśl metodologiczna, narracja historyczna) oraz z dydaktyki historii.
Instytut od 1956 roku prowadzi ożywioną współpracę międzynarodową, dotyczącą wymiany naukowej i wspólnych przedsięwzięć badawczych z Uniwersytetami we Lwowie i Łucku (Ukraina), Ołomuńcu (Czechy), Debreczynie (Węgry), Mińsku (Białoruś) oraz z Instytutem Historii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Kijowie. Od 2001 roku pracownicy Instytutu prowadzą prace archiwalne w Instytucie Literackim w Maisons Laffitte. Utrzymują też ciągłe kontakty ze środowiskami naukowymi w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Austrii, Czechach, Estonii, Szwajcarii i Rumunii.
Periodyki
Instytut Historii wydaje własne czasopismo naukowe "Res Historica" ukazujące się w formie półrocznika. Na wykazie czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego "Res Historica" uzyskała 100 punktów[6][7].
Prof. dr hab. Wiesław Śladkowski[8], prof. dr hab. Małgorzata Willaume[9] oraz dr hab. Joanna Sobiesiak[10] byli redaktorami naczelnymi sekcji historycznej (sectio F.) wydawanego przez uczelnię czasopisma Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Obecnym redaktorem naczelnym jest dr hab. Wiesław Bondyra[11].
Przypisy
