Hniszów

Hniszów

wieś
Dąb Bolko w Hniszowie
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	chełmski
Gmina	Ruda-Huta
Liczba ludności (2021)	103[2][3]
Strefa numeracyjna	82
Kod pocztowy	22-110[4]
Tablice rejestracyjne	LCH
SIMC	0106170[5]
Położenie na mapie gminy Ruda-Huta Hniszów
Położenie na mapie Polski Hniszów
Położenie na mapie województwa lubelskiego Hniszów
Położenie na mapie powiatu chełmskiego Hniszów
51°15′27″N 23°42′12″E[1]

Hniszów na dawnych mapach

Hniszów (Nizow) na mapie Rzeczy-
pospolitej (Rizzi Zannoni) (1772 r.)

Na mapie topograficznej Królestwa Polskiego (1839 r.)

Na mapie D.G. Reymanna (ok. poł. XIX w.)

Na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego (1933 r.)

Hniszów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Ruda-Huta^[5][6].

Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi chełmskiej województwa ruskiego^[7]. W latach 1867–1954 miejscowość należała do gminy Świerże. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Ruda-Huta^[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 135 mieszkańców i była czternastą co do wielkości miejscowością gminy^[9].

Części wsi

Integralne części wsi Hniszów^[5]^[6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
1026450	Czworaki	część wsi

Historia

Miejscowość wzmiankowana na początku XVI wieku jako osada rycerska strzegąca przeprawy na Bugu. Na jej terenie osiedlali się też Wołosi. W 2. połowie XVIII w. wieś wchodziła w skład dóbr Świerże. W 1827 r. liczyła 30 domów i 182 mieszkańców.
Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego" dobra Hniszów obejmowały folwark Hniszów o pow. 882 morgi, wieś Hniszów o pow. 662 morgi (35 gospodarstw) i Brzeziny o pow. 41 mórg (3 gosp.). W 1873 r. z dóbr Hniszów odsprzedano teren o pow. 367 mórg, na którym założono kolonie Jamne, Marysin i Wesołówka. Ostatnimi właścicielami majątku Hniszów byli Karpińscy. Po pierwszej wojnie światowej wznieśli oni nowy, drewniany dwór, rozebrany w 1957 r. Z majątku zachowały się pozostałości założenia dworsko-ogrodowego z jednym z najokazalszych w Polsce dębów szypułkowych dębem Bolko i kilkoma innymi drzewami – pomnikami przyrody. W 1910 r. wieś Hniszów niemal całkowicie spłonęła. W tym samym roku w miejscowości rozpoczęto budowę nowej, murowanej szkoły.
Według spisu powszechnego z 30 września 1921 r. Hniszów Kolonię zamieszkiwały 34 osoby, deklarujące się jako Polacy wyznania prawosławnego. Wieś Hniszów liczyła 268 mieszkańców, w tym 254 narodowości polskiej, 12 rusińskiej (ukraińskiej), 2 innej, wyznania rzym.–kat. 80, prawosławnego 188.

Po wybuchu drugiej wojny światowej i po jej zakończeniu część mieszkańców narodowości ukraińskiej opuściła miejscowość. W czasie drugiej wojny światowej w Hniszowie mieścił się posterunek niemieckiej straży granicznej, w listopadzie 1942 r. zaatakowany przez dwie drużyny Batalionów Chłopskich pod dow. Mariana Trendoty ps. Jan Pasek. Partyzanci uwolnili więźniów – członków BCh i zdobyli broń. W 1944 r. w wyniku pożaru spowodowanego przez Niemców spłonęły 42 domy.

W 1956 r. miejscowość została zelektryfikowana. Miejscowość należy do parafii rzymskokatolickiej w Świerżach. Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi też oraz Kościół Zielonoświątkowy – protestancka wspólnota o charakterze ewangelikalnym. W 2000 r. miejscowość liczyła około 180 mieszkańców.

Zobacz też

• Hniszów-Kolonia

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 41300
2. Wieś Hniszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-26] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-01-26] .
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 351 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23]. brak numeru strony
7. Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 222.
8. Jednostki pomocnicze gminy Ruda-Huta. Urząd Gminy Ruda-Huta. [dostęp 2015-10-16].
9. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

Bibliografia

• Tabella miast, wsi i osad Królestwa Polskiego, t. I, Warszawa 1827, s. 160.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV: Województwo lubelskie, Warszawa 1924, s. 15.
• A. Franecki, Ślady dziejów gminy Ruda Huta, Chełm-Ruda Huta 2010.
• A. Wawryniuk, Leksykon miejscowości powiatu chełmskiego, Chełm 2002.

Linki zewnętrzne

• Hniszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 82 .