Groty Dziesięciu Tysięcy Buddów[1], także Jaskinie Smoczych Wrót (chin. upr. 龙门石窟, chin. trad. 龍門石窟, pinyinLóngmén Shíkū) – jedna ze świątyń wykutych w wapiennych skałach ciągnących się wzdłuż rzeki Yi He, w pobliżu miejscowości Longmen we wschodnich Chinach. Świątynie w Longmen poświęcone są Buddzie, indyjskiemu księciu, którego nauki stały się podstawą buddyzmu.
Prace rzeźbiarskie w jaskiniach Longmen zaczęły się w 494 roku, gdy cesarz Xiaowen z Północnej dynastii Wei przeniósł stolicę państwa do miasta Luoyang w prowincji Henan. Jaskinie leżą w odległości 12 kilometrów od Luoyang, które jest dziś wielkim miastem. Na ścianach znajdują się tysiące małych figurek Buddy, od których jaskinia wzięła swą nazwę. Posążki te wykonane są w technice płaskorzeźby. Małym Buddom towarzyszą muzycy grający na fletach, cymbałach, harfach i innych instrumentach. Miękki wapień pozwalał na bardzo szczegółowe ukształtowanie postaci. W jaskini znajduje się także duży posąg Buddy w towarzystwie czterech uczniów.
W latach 1915–1916 władze miasta oceniły, że groty zawierają 97306 figur buddów. Jednak ostatnie liczenie wykazało, że jest ich 142289[2].
Dla historyków największe znaczenie mają inskrypcje, niektóre datowane, towarzyszące wyobrażeniom buddów i bodhisattwów. Wynika z nich, że najbardziej aktywne okresy kreatywności w grotach to lata 500–530 i 650–710. Pierwszy z tych okresów związany był z rozkwitem Północnej dynastii Wei. Drugi – z okresem panowania wielkiej protektorki buddyzmu cesarzowej Wu Zetian. Był to także okres, kiedy chińscy pielgrzymi Xuanzang i Yijing byli aktywni jako tłumacze oraz kiedy tacy wybitni nauczyciele jako Daoxuan, Fazang i Shandao propagowali swoje nauki.
Z ilości wyobrażeń danych buddów i bodhisattwów można zorientować się, który z nich cieszył się największą popularnością, a tym samym był przedmiotem kultu[3]:
Najpopularniejszymi byli Amitabha i Awalokiteśwara, których wyobrażenie liczą więcej niż połowę wyobrażeń buddów i bodhisattwów w powyższej tabeli.
Bardzo interesujące dane wynikają z zestawienia ilości wyobrażeń z okresem, w którym zostały stworzone. Wynika z nich, kiedy dany budda czy bodhisattwa cieszył się największym kultem[3]:
Data
Siakjamuni
Maitreja
Amitabha
Awalokiteśwara
500
–
3
–
–
510
14
10
–
1
520
11
11
1
3
530
11
8
6
10
540
7
3
1
8
650
–
2
11
6
660
5
4
40
18
670
–
1
26
5
680
–
3
11
7
690
3
1
15
8
700
–
1
9
8
710
2
–
6
4
720
–
–
2
4
W okresie północnej dynastii Wei zdecydowanie górowali Siakjamuni i Maitreja. Jednak w okresie dynastii Tang najpopularniejszymi stają się Amitabha i Awalokiteśwara. Przyczyną tego było aktywne nauczanie takich mistrzów Szkoły Czystej Krainy jak Daochuo i Shandao.
Inskrypcje dzieli się zwykle na trzy rodzaje, ze względu na ich pochodzenie:
Pochodzące od klasy panującej (np. rodziny cesarskiej), urzędników i intelektualistów
Pochodzące od religijnych stowarzyszeń pod kierownictwem pewnych mnichów
Pochodzące od mnichów i mniszek będących przywódcami społeczności buddyjskiej w Luoyangu.
Jaskinie skalne przestano rzeźbić w IX wieku, wraz z końcem dynastii Tang.
