Gramatyka opisowa

Gramatyka opisowa (deskrypcyjna, deskryptywna, synchroniczna) – gramatyka opisująca cechy danego języka w pewnej określonej epoce jego rozwoju[1], możliwie najdokładniej reprezentującą wiedzę i praktykę społeczności użytkowników języka[2]. Gramatyka opisowa przybliża reguły języka z perspektywy synchronicznej, abstrahując od ich genezy historycznej[3].

Gramatyka opisowa przedstawia faktyczny sposób posługiwania się językiem i stan jego gramatyki; dystansuje się natomiast od rozstrzygnięć normatywnych (preskryptywnych). Przedmiotem gramatyki opisowej mogą być różne odmiany i style języka[4][5].

Gramatyka opisowa nie wartościuje poszczególnych odmian języka, choć zazwyczaj skupia się na deskryptywnym ujęciu odmian systematycznych, z wyłączeniem cech jednostkowych. Jej zadaniem może być ogólny opis danego języka, z uwzględnieniem zarówno praktyki użycia języka standardowego, jak i zróżnicowanych form języka mówionego lub zjawisk regionalnych. Niemniej gramatyka opisowa często ogranicza się do przedstawienia języka standardowego lub wybranej odmiany o szerokim zasięgu użycia, nie dokumentując zróżnicowania dialektalnego[2].

Przeciwstawia się z jednej strony gramatyce normatywnej (preskryptywnej), a z drugiej – historycznej (diachronicznej)[1]. Nie zawsze istnieje wyraźna granica między gramatyką preskryptywną a opisową; część publikacji łączy w sobie oba podejścia[6]. W praktyce również gramatyki opisowe są wykorzystywane jako gramatyki preskryptywne, np. przez osoby uczące się języka obcego[7]. Niekiedy rozróżnia się preskryptywność i normatywność; gramatyki opisowe, definiując gramatyczność i niegramatyczność, poniekąd wykazują cechę normatywności (zapisują pewną normę), choć nie mają charakteru preskryptywnego[8].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 215, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.
  2. ↑ a b Anne E. Baker, Kees Hengeveld (red.), Linguistics, Chichester: Wiley-Blackwell, 2012 (Introducing linguistics 5), s. 19–20, ISBN 978-0-631-23035-9, ISBN 978-0-631-23036-6, OCLC 780329837 (ang.).
  3. ↑ Janusz Strutyński, Gramatyka polska: wprowadzenie, fonetyka, fonologia, morfologia, składnia, wyd. 2, Kraków: Wydawnictwo Tomasz Strutyński, 1998, s. 15, ISBN 83-903880-9-X, OCLC 831020644.
  4. ↑ Gramáticas: Normativa, descritiva e internalizada, [w:] Pesquisa Escolar - Português [online], UOL Educação (port. braz.).
  5. ↑ Rodney Huddleston, Introduction to the Grammar of English, Cambridge: Cambridge University Press, 1984, s. 47–49, DOI: 10.1017/CBO9781139165785, ISBN 978-0-521-29704-2, ISBN 978-1-139-16578-5, ISBN 978-0-521-22893-0, OCLC 1158959704 (ang.).
  6. ↑ Tom McArthur (red.), The Oxford Companion to the English Language, Oxford: Oxford University Press, 1992, s. 286, ISBN 0-19-214183-X, OCLC 26441531 (ang.).
  7. ↑ Ian Eyres, English for Primary and Early Years: Developing Subject Knowledge, wyd. 2, Milton Keynes/London: The Open University/Sage Publications, 2007, s. 6, ISBN 978-1-4129-4607-0, ISBN 978-1-4129-4608-7, ISBN 978-1-4462-2749-7, OCLC 85691633 (ang.).
  8. ↑ Geoffrey K. Pullum, Why grammars have to be normative – and prescriptivists have to be scientific, [w:] Joan C. Beal, Morana Lukač, Robin Straaijer (red.), The Routledge Handbook of Linguistic Prescriptivism, Abingdon–New York: Routledge, 2023, s. 3–16, DOI: 10.4324/9781003095125, ISBN 978-1-003-09512-5, ISBN 978-0-367-55784-3, ISBN 978-0-367-55786-7, OCLC 1370334971 (ang.).

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!