Fryderyk Wilhelm cieszyński

Fryderyk Wilhelm

In Deo Meo Transgrediar Murum[1] (Z Bożą Pomocą Zwyciężymy Mury)
Książę cieszyński
Okres	od 1617 do 1625
Poprzednik	Adam Wacław cieszyński
Następca	Elżbieta Lukrecja
Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie cieszyńscy
Data urodzenia	9 listopada 1601
Data śmierci	19 sierpnia 1625
Ojciec	Adam Wacław cieszyński
Matka	Elżbieta kurlandzka
Dzieci	Magdalena Hohenstein

Fryderyk Wilhelm cieszyński (ur. 9 listopada 1601, zm. 19 sierpnia 1625 w Kolonii) – książę cieszyński w latach 1617–1625, (od 1624 samodzielnie). Ostatni legalny potomek Piastów cieszyńskich.

Młodość

Fryderyk Wilhelm, choć był najmłodszym, trzecim synem Adama Wacława, jako jedyny dożył wieku sprawnego. Jego matka Elżbieta kurlandzka zmarła 10 dni po urodzeniu syna na skutek powikłań przy porodzie.

Fryderyk Wilhelm znajdował się pod opieką ojca, który edukację następcy tronu powierzył wybitnemu śląskiemu humaniście Baltzarowi Exnerowi. Jednak w 1611 roku Adam Wacław przyjął katolicyzm, co skłoniło go do usunięcia ze swojego dworu innowierców, wśród nich również Exnera. Wysłał wówczas syna do kolegium jezuickiego w Monachium.

Rządy

Okres regencji

13 lipca 1617 zmarł Adam Wacław. Pomimo tego książę aż do 1624 nadal przebywał w Monachium. Władzę w jego imieniu w księstwie cieszyńskim objęli regenci: biskup wrocławski arcyksiążę Karol Habsburg, książę karniowski i opawski Karol von Liechtestein oraz starosta księstwa opolsko-raciborskiego Jerzy von Oppersdorf. Regenci nie pojawiali się w Cieszynie, pozwalając sprawować rządy starszej siostrze Fryderyka Wilhelma Elżbiecie Lukrecji.

Księstwo Cieszyńskie zostało kilkakrotnie splądrowane przez armie biorące udział w wojnie trzydziestoletniej. W 1620 zniszczony został Skoczów i Strumień przez przybyłe z Rzeczypospolitej oddziały Lisowczyków, którzy uznali protestanckich mieszkańców tych miast za swoich wrogów^{[potrzebny przypis]}. W roku następnym księstwo zostało dotkliwie zniszczone przez stacjonujące tutaj cesarskie wojska pod dowództwem pułkownika Karola Spinellego. Wreszcie w 1622 Cieszyn stał się terenem walk pomiędzy wojskami protestantów Jana Jerzego Hohenzollerna i katolików Karola Hannibala von Dohna. Obie armie prześladowały innowierców zamieszkujących księstwo cieszyńskie.

Samodzielne rządy i śmierć

Objęcie przez Fryderyka Wilhelma formalnie samodzielnych rządów w 1624 nie przyniosło księstwu ulgi, zresztą wkrótce (na początku 1625 roku) książę wyjechał z polecenia cesarza do Niderlandów, gdzie miał objąć stanowisko dowódcy okręgu wojskowego. Podczas podróży książę niespodziewanie zachorował i 19 sierpnia 1625 zmarł w Kolonii. Szczątki Fryderyka Wilhelma zostały pochowane w kościele dominikanów w Cieszynie.

Władzę w księstwie próbowali przejąć Habsburgowie, jednak opór Elżbiety Lukrecji doprowadził do tego, że cesarz wyraził zgodę na przekazanie jej dożywotniej władzy, lecz bez prawa dysponowania księstwem po śmierci.

Potomstwo

Fryderyk Wilhelm nie zdążył się ożenić, a jedynym jego potomkiem była nieślubna córka Magdalena, legitymizowana przez cesarza Ferdynanda III w 1640 i wydana za marszałka dworu w Cieszynie Tlucka von Toschonowitz, a po jego śmierci za Mikołaja Rudzkiego z Rudz^{[potrzebny przypis]}. Fryderyk Wilhelm okazał się być ostatnim męskim legalnym potomkiem cieszyńskich Piastów i jednym z ostatnich Piastów w ogóle.

Zobacz też

• Piastowie
• Księstwo Cieszyńskie
• Piastowie cieszyńscy
• Śląsk Cieszyński

Przypisy

1. Dewiza księcia zachowana na talarze cieszyńskim z 1623 roku wg projektu Hansa Losza.

Bibliografia

• Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów śląskich, t. III: Piastowie opolscy, cieszyńscy i oświęcimscy, Wrocław 1977.
• Landwehr v. Pragenau Moritz, Geschichte der Stadt Teschen, Würzburg 1976, s. 6-7, 47.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000069935761
• VIAF: 95406397
• GND: 13877904X
• NUKAT: n2011203274