Fort główny artyleryjski 52 „Borek”

Fort 52 Borek

nr rej. A-807 z 7 czerwca 1989[1]
Fort 52 Borek
Państwo	Polska
Lokalizacja	Kraków
Część	Twierdza Kraków
Data budowy	1885–1886
Położenie na mapie Krakowa Fort 52 Borek
Położenie na mapie Polski Fort 52 Borek
Położenie na mapie województwa małopolskiego Fort 52 Borek
50°00′02,43″N 19°54′14,54″E

Jeden z korytarzy wewnątrz fortu

Fort 52 „Borek” – jeden z fortów Twierdzy Kraków. Powstał w latach 1885–1886, zaprojektował go najprawdopodobniej Daniel Salis-Soglio, a na jego wzór zbudowano trzy forty w Twierdzy Przemyśl. Fort 52 "Borek" zaliczał się do VIII sektora obronnego Twierdzy Kraków, obejmującego tereny między dolinami Wilgi i górnej Wisły. Jest to fort artyleryjski dwuwałowy. Wyższy wał był przeznaczony dla artylerii, a niższy - dla piechoty i lekkich dział. Kaponiery uzbrojono w mitraliezy, a następnie w karabiny maszynowe. W forcie znajduje się pierwsze w Krakowie trójpoziomowe podziemne skrzyżowanie tras do przemieszczania żołnierzy i transportu uzbrojenia.

Zadaniem fortu było ryglowanie wylotów głównych dróg oraz bronienie traktu wiedeńskiego (obecna Zakopianka) i podejść do pierścienia fortecznego od strony Libertowa. Fort nie wziął udziału w walkach I wojny światowej.

Podczas II wojny światowej w forcie przetrzymywani byli rosyjscy i francuscy jeńcy. 26 grudnia 1944 r. na przedpolu fortu wylądował przymusowo ze schowanym podwoziem amerykański samolot bombowy Boeing B-17 Fortress, który został uszkodzony podczas nalotu na rafinerię w Blechhammer (obecnie: Blachowni koło Kędzierzyna-Koźla), a jego załoga próbowała dolecieć na tereny kontrolowane przez Armię Czerwoną^[2]. Do lat 90. XX wieku mieściła się tu baza samochodowa i sprzętowa spółdzielni budowlanej. Przez kilkanaście lat był niezagospodarowany i znajdował się w złym stanie technicznym. W latach 2013–2022 przeprowadzono rewitalizację fortu, a od 30 lipca 2022 r. będzie w zarządzie Centrum Kultury Podgórza oraz siedzibą Biblioteki Piosenki Polskiej^[3]. W miejscu, gdzie w 1944 r. wylądował amerykański bombowiec, po wojnie wyrosły drzewa. W czerwcu 2022 r. teren został zagospodarowany i udostępniony dla mieszkańców jako park^[4].

Fort 52 Borek znajduje się między ulicami Korpala, Władysława Krygowskiego oraz ulicą Forteczną w Krakowie.

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-10-04] .
2. Mateusz Drożdż, Szachownica z pawim piórem, Kraków 2013
3. Kraków rewitalizuje fortyfikacje z XIX w. Dwa forty staną się ważnymi ośrodkami kultury (pol.).
4. Park przy forcie „Borek” otwarty - Magiczny Kraków [online], krakow.pl [dostęp 2022-07-09] .

Linki zewnętrzne

• Więcej informacji na temat fortu i ponad 50 zdjęć tego obiektu,
• Artykuł „Niebezpieczny Fort” o Forcie 52 Borek.
• Fort 52 Borek w WikiMapia,
• Fort główny artyleryjski nr 52 „Borek” (galeria)