Fluktuacja, wahania przypadkowe – przypadkowe, niedające się przewidzieć, odchylenia od wartości średniej zmiennej losowej – np. wielkości fizycznej[1] – podlegającej stochastycznym zmianom w czasie i nie wykazujące żadnej tendencji.
Fluktuacje obecne są we wszelkich procesach stochastycznych, w fizyce zarówno w układach klasycznych, jak i kwantowych, także w ekonometrii, biologii itp. Związane są nieodłącznie z błędami statystycznymi oraz prognostycznymi. Występują jako składowa szeregu czasowego (trend + sezonowość + wahania przypadkowe).
Dla wielkości addytywnych, tj. proporcjonalnych do liczby N cząstek układu, dyspersja danej wielkości A(t) związana z jej fluktuacjami jest proporcjonalna do N. Wobec tego względna fluktuacja
Stąd dla układów makroskopowych, gdzie N jest rzędu liczby Avogadra, wpływ fluktuacji jest tak mały, że zazwyczaj może być pominięty.
Przykłady fluktuacji
Zobacz też
Przypisy