Enkolpion

Enkolpiony z cmentarzyska w Trepczy ( XI do XIV wiek)

Enkolpion (gr. εγκόλπιον en – na, kolpos – pierś) – relikwiarz noszony na piersiach przez chrześcijan, zawierający relikwie lub cytaty z Pisma Świętego[1]. Enkolpion był niekiedy traktowany jak amulet[2]. Przyjmuje się, że termin enkolpion pojawił się po raz pierwszy w liście Nicefora I, patriarchy Konstantynopola z roku 811 do papieża Leona III[3].

Zwyczaj noszenia enkolpionu wywodzi się z używanych przez żydów filakterii[4]. Według oficjalnego stanowiska Kościoła noszenie enkolpionu powinno być formą wyznania wiary, prośbą o opiekę Boga. Winno wiązać się z upamiętnieniem jakiegoś ważnego wydarzenia w życiu (np. chrztu, pielgrzymki) lub być wyrazem przynależności do bractwa kościelnego.

Enkolpion w kształcie krzyża nosili cesarze, a do czasu wejścia w życie pektorału papieże i biskupi. Rodzajem enkolpionu było noszone przez kanoników dystynktorium. W Kościele prawosławnym popularny jest enkolpion w kształcie medalionu (panagia). Noszony jest przez dostojników kościelnych, patriarchowie noszą po dwa lub więcej enkolpiony[5].

W Muzeum Historycznym w Sanoku znajdują się enkolpiony znalezione podczas prac wykopaliskowych w grodzisku w miejscowości Trepcza.

Przypisy

  1. ↑ Sprawa odkrycia prawdziwego krzyża powinna nas tyle tylko obchodzić, że znalezione cząsteczki powędrowały w świat szerokim strumieniem z rąk do rąk w przeróżnych enkolpionach, czyli relikwiarzach, przeważnie w kształcie krzyża-wisiorka wieszanego na szyi. w: Wacław Korabiewicz. Śladami amuletu. Arkady. 1974. str. 46
  2. ↑ "Początkowo każdy enkolpion zawierał kawałek świętego krzyża. Gdy zabrakło takowych, poczęto zastępować je innymi relikwiami – kawałeczkami kości świętych lub ziemią z ich grobów. Poszukiwanie świętych grobów w wieku IV i V stało się powszechne." w: Wacław Korabiewicz. Śladami amuletu. Arkady. 1974. str. 120
  3. ↑ Klaus Wessel: Enkolpion. w: Lexikon des Mittelalters (LexMA). tom 3, Artemis & Winkler, München/Zürich 1986, ISBN 3-7608-8903-4, Sp. 2013.
  4. ↑ W starożytności rozumiano pod tym pojęciem mały pojemniczek o charakterze amuletu, zawieszany na szyi na sznureczku lub rzemieniu, na wzór używanych przez Żydów filakterii w: Przegląd archeologiczny: czasopismo poświęcone archeologii, tomy 36-39, Ossolineum, 1989 str. 97
  5. ↑ Przegląd archeologiczny: czasopismo poświęcone archeologii, tomy 36-39, Ossolineum, 1989 str. 97

Linki zewnętrzne