Urodził się w rodzinie bałtyckich Niemców, Wilhelma Bretschneidera i Annette z domu Köhler. Uczęszczał do państwowego gimnazjum w Mitawie (1849-52), a następnie w latach 1853-54 studiował fizykę, a od 1855 do 1858 medycynę w Dorpacie. Naukę kontynuował w Berlinie, Wiedniu i Paryżu, w latach 1859-61[2]. Po ukończeniu studiów medycznych służył jako lekarz rosyjskiego poselstwa w Persji, w Teheranie, w latach 1862-65. Następnie został wysłany do Pekinu, gdzie był lekarzem tamtejszej ambasady rosyjskiej aż do emerytury w 1884[3]. Dużo podróżował, odwiedzając Syberię, Japonię, Amerykę Północną, Indie, Jawę (1872) i Cejlon (1878). Po roku 1884 osiadł w Sankt Petersburgu, kontynuując pracę jako sinolog i historyk nauki. Był członkiem korespondentem Institut de France; Rosyjskie Towarzystwo Geograficzne nagrodziło go złotym medalem[2].
Badania botaniczne prowadził głównie w okolicach Pekinu. Od lat 1880. był korespondentem Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew, którym wysłał duży zbiór roślin. Jego szerokie zainteresowania naukowe obejmowały m.in. archeologię, geografię i botanikę Chin[3]. Jako jeden z pierwszych systematycznie opisał mało wcześniej znane Europejczykom okolice Pekinu; pod koniec życia opracował mapę i opis Mandżurii, wydzierżawionej przez Rosję od Chin. W książce Medieval Researches from Eastern Asiatic Sources zajął się geografią z historycznego punktu widzenia, opisując stan wiedzy geograficznej dawnych Chińczyków. We wcześniejszej pracy historycznej odrzucił hipotezę, jakoby legenda o Fusang była śladem wczesnego odkrycia Ameryki przez Chińczyków[4].
Połączenie znajomości odległych dziedzin jak sinologia i botanika umożliwiło mu opracowanie dzieł z historii badań nad florą Chin, jak poświęcona wczesnym badaczom Early European Researches Into the Flora of China, a w szczególności monumentalna, dwutomowa, licząca niemal 1200 stron, historia europejskiej botaniki w Chinach: History of European Botanical Studies in China[3]. W Early European Researches... jako pierwszy prawidłowo zidentyfikował większość z roślin opisanych przez Michała Boyma we Florze sinensis[5].
Rośliny opisane po raz pierwszy przez Emila Bretschneidera oznacza się skrótem Bretschn[1].
Osiągnięcia Bretschneidera zostały upamiętnione w nazwie chińskiego krzewu Bretschneideria sinensis[3], jedynego przedstawiciela rodzaju Bretschneideria.
↑ abBrettschneider, Alexander Hermann Emil. [w:] Baltisches biographisches Lexikon digital [on-line]. Baltische Historische Kommission, 2012-. [dostęp 2016-10-30]. (niem.).
↑ abcdVarious. (In Memoriam for) Dr. Emil Bretschneider. „Bulletin of miscellaneous information / Royal Botanic Gardens, Kew”, s. 201–2, 1901. London: Darling & Son, Ltd., for His Majesty's Stationery Office. [dostęp 2013-06-18]. (ang.).
↑Flora Chin. W: Edward Kajdański: Michał Boym: ambasador Państwa Środka. Warszawa: Książka i Wiedza, 1999. ISBN 978-83-05-13096-7. (pol.). Brak numerów stron w książce