Działania nieregularne

Działania nieregularne – rodzaj walki prowadzonej przez przygotowane w czasie pokoju^[1] lub doraźnie utworzone w czasie wojny pododdziały (zgrupowania), stosujące specyficzne sposoby walki w celu zwalczania i dezorganizacji działań przeciwnika na obszarze przez niego opanowanym^[2].

To także akcje zbrojne prowadzone przez oddziały partyzanckie, powstańcze, siły obrony cywilnej i inne siły niewojskowe lub zmilitaryzowane, wykonujące krótkotrwałe, o niewielkim zasięgu akcje bojowe, walki, zasadzki i inne starcia zbrojne, nie ujęte w jeden zorganizowany i centralnie kierowany system. Mogą one być prowadzone na zapleczu wojsk operacyjnych działających na froncie zewnętrznym^[3].

Cele działań nieregularnych

Do celów szczegółowych zalicza się: wykrycie i rozpoznanie przeciwnika, osłabianie jego potencjału, zakłócenia funkcjonowania jego systemu dowodzenia, systemu logistycznego a tym samym do zwiększenia liczebności ubezpieczeń kosztem sił możliwych do użycia na zasadniczym kierunku działania.

Decyzję o nieplanowanym przejściu do działań nieregularnych (wymuszonych sytuacją zagrażającą zniszczeniem pododdziału) podejmuje bezpośredni przełożony dowódcy pododdziału, a w wypadku braku łączności – dowódca pododdziału samodzielnie.

Formy działań nieregularnych

Najbardziej typowe formy działań nieregularnych^[4]:

• dywersja (zasadzka, podpalanie, wysadzanie, przenikanie, porwanie, uszkodzenie, niszczenie, dezorganizowanie funkcjonowania ważnych obiektów i urządzeń obronnych, produkcyjnych i komunikacyjnych przeciwnika)
• rozpoznanie (zasadzka, wypad, napad, obserwowanie, podsłuchiwanie, sondowanie, patrolowanie, namierzanie, wywiad z ludnością cywilną, zdobywanie dokumentów oraz przesłuchiwanie jeńców)
• blokowanie (zapora, zasadzka)
• likwidacja (zasadzka, okrążenie, pościg)
• działania psychologiczne (wyczerpanie psychologiczne i fizyczne, dywersja, zastraszanie)

Prowadzenie działań nieregularnych

Do działań nieregularnych przechodzi się w sposób planowy lub nieplanowy czyli wymuszony najczęściej niepowodzeniem realizacji poprzedniego zadania.
Najbardziej prawdopodobne sytuacje w wyniku których oddziały będą przechodzić do działań nieregularnych to^[5]:

• niekorzystne ukształtowanie linii styczności wojsk grożące oskrzydleniem
• obrona miast, osiedli oraz innych ważnych obiektów przy prowadzeniu przez przeciwnika natarcia w dużym tempie
• prowadzenie działań obronnych w terenie uniemożliwiającym planowe wycofanie
• odcięcie części sił wykonujących zwrot zaczepny
• długotrwała walkę w okrążeniu, wyczerpywanie się zapasów i brak możliwości utrzymania bronionego obszaru
• zmasowane użycie przez przeciwnika wojsk aeromobilnych.

Zobacz też

• partyzant
• partyzantka
• wojna podjazdowa
• działania specjalne

Przypisy

1. Huzarski 2001 ↓, s. 90.
2. Ściborek (red.) 1995 ↓, s. 20.
3. Laprus (red.) 1979 ↓, s. 102.
4. Huzarski 2001 ↓, s. 92.
5. Ściborek (red.) 1995 ↓, s. 177.

Bibliografia

• Michał Huzarski: Taktyka ogólna wojsk lądowych. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2001. ISBN 83-88062-91-3.
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979.
• Zbigniew Ściborek (red.): Działania taktyczne wojsk lądowych. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 1995.