Dwanaście krzeseł (ros. Двенадцать стульев) – rosyjska powieść satyryczna napisana w 1928 przez Ilję Ilfa i Jewgienija Pietrowa.
Główny bohater Ostap Bender powraca w kontynuacji tej książki z 1931 pt. Złote cielę (ros.: Золотой телёнок).
Pierwsze wydanie w języku polskim (tłum. Haliny Pilichowskiej pt. 12 krzeseł) ukazało się w 1929 roku w 128 odcinkach na łamach "Robotnika", a wydanie książkowe w 1931 nakładem wydawnictwa "Rój"[2]. Pierwsze wydanie powojenne (przekład Jana Brzechwy i Tadeusza Żeromskiego pt. Dwanaście krzeseł) było nakładem "Expressu Wieczornego" w 1956, a już w 1957 było jego wydanie książkowe (Iskry). Najczęściej wydawanym w Polsce był ten drugi przekład.
Ostap Bender, kanciarz i oszust, a według własnego określenia "wielki kombinator", prowadzi wraz z partnerem Hipolitem Matwiejewiczem Worobianinowem poszukiwania diamentowegoskarbu, ukrytego w jednym z dwunastu krzeseł.
↑W jednym z wątków powieści Ostap Bender, podający się na arcymistrza, w celu wyłudzenia pieniędzy zapowiada przeprowadzenie w drobnej mieścinie Wasiuki międzynarodowego turnieju szachowego, co ma przekształcić Wasiuki w nowoczesne miasto New Wasiuki i pociągnąć przeniesienie tu stolicy państwa. 70 lat później fikcja zamieniła się w rzeczywistość. W stolicyKałmucji zbudowano miasteczko szachowe i przeprowadzono Olimpiadę szachową 1998, ponieważ ówczesny prezydent Kałmucji Kirsan Ilumżynow pełnił funkcję prezydenta FIDE. Miasteczko szachowe nosi nieoficjalną nazwę New Wasiuki, prowadzi do niego al. Ostapa Bendera, gdzie na skrzyżowaniu z ul. Chruszczowa wzniesiono pomnik Bendera w otoczeniu 12 krzeseł; stoliki przed każdym z krzeseł symbolizują symultankę rozegraną przez powieściowego Bendera w Wasiukach