PROFILBARU.COM

Dritëro Agolli
Data i miejsce urodzenia	13 października 1931 ; Menkulas
Data i miejsce śmierci	3 lutego 2017 ; Tirana
Narodowość	albańska
Język	albański
Alma Mater	Petersburski Uniwersytet Państwowy
Dziedzina sztuki	poezja, powieść
	Ważne dzieła
	Komisarz Memo
	Odznaczenia
	Strona internetowa

Dritëro Agolli (ur. 13 października 1931 we wsi Menkulas w rejonie Devollu, zm. 3 lutego 2017 w Tiranie^[1]) – albański poeta, pisarz, scenarzysta filmowy i dziennikarz.

Życiorys

Mając niespełna 14 lat przyłączył się do ruchu oporu i był kurierem IX Brygady Armii Narodowo-Wyzwoleńczej^[2]. Po zakończeniu wojny uczył się w gimnazjum w Gjirokastrze. W konkursie na stypendium umożliwiające studia w ZSRR był jednym z trzech laureatów. Studia wyższe filologiczne odbył na uniwersytecie leningradzkim^[2]. W 1957 powrócił do kraju i podjął pracę w dzienniku Zëri i Popullit. W latach 1973–1992 pełnił funkcję przewodniczącego Związku Pisarzy i Artystów Albanii. W latach 1974–2005 był deputowanym do parlamentu albańskiego, początkowo jako członek Albańskiej Partii Pracy, a od 1992 Socjalistycznej Partii Albanii^[3].

Pierwsze wiersze opublikował w roku 1947 w piśmie Rinia (Młodzież)^[3]^[2]. Jego bogata twórczość literacka obejmuje utwory poetyckie, opowiadania, powieści, dramat i scenariusze filmowe. Pisał także teksty piosenek. W 1971 Alida Hisku na X Festiwalu Piosenki zdobyła II nagrodę za piosenkę „E Paharruara”, do której tekst napisał Agolli^[3].

Będąc wiernym obowiązującej w Albanii ideologii socrealizmu, podjął w kilku swoich utworach lirycznych problem wewnętrznych dylematów poety. Już w latach 70. był krytykowany za obecną w jego utworach ironię, którą jego krytycy odbierali jako krytykę systemu, stworzonego przez Envera Hodżę. W 1980 cenzura zablokowała druk dramatu Mosha e bardhë (Biały wiek), a także kilku opowiadań autorstwa Agollego, które miały ukazać się w piśmie Nëntori^[3]. Dorobek twórczy Agollego obejmuje także dzieła naukowe, poświęcone literaturze albańskiej.

W styczniu 1992 przeszedł na emeryturę^[2]. W 1999 r. od Prezydenta Republiki Albanii otrzymał order Honor Narodu (alb. Nderi i kombit). W 2003 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Tirany^[3], a w 2017 tytuł Honorowego Obywatela Fieru^[4]. W 2016 uzyskał doktorat honoris causa Uniwersytetu Tirańskiego. Zmarł w 2017 z powodu niewydolności układu oddechowego. Imię Agolliego noszą szkoły w Tiranie i w Bilishcie.

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną była Rosjanka Nina Nowikow, z którą miał syna Arjana^[2]. Para rozwiodła się w 1963, po zerwaniu stosunków Albanii z ZSRR. 4 października 1965 poślubił dziennikarkę Sadije Kecaj, z którą miał dwoje dzieci (Artan i Elona)^[3]^[2].

Twórczość

Tomiki poetyckie

Hapat e mia në asfalt (Moje kroki na asfalcie, 1961),
Shtigje malesh dhe trotuare (Górskie ścieżki i chodniki, 1965),
Devoll-Devoll (1964)
Mesditë (Południe, 1968),
Baballarët (Ojcowie, 1969),
Nënë Shqipëri (Matka Albania, 1974),
Fjala gdhend gurin (Słowo rzeźbi kamień, 1977),
Udhëtoj i menduar (Podróżuję myśląc, 1985),
Pelegrini i vonuar (Spóźniony pielgrzym, 1993),
Lypësi i kohës (Żebrak czasu, 1995),
Shpirti i gjyshërve (1996)
Vjen njeriu i çuditshëm (1996)
Kambana e largët (1998)
Fletorkat e mesnatës (Zapiski o północy, 1999)
Antologji poetike për kuajt: (33 poezi dhe 2 proza poetike nga Dritëro Agolli): me një studim hyrës nga autori (2014)

Proza

Komisari Memo (Komisarz Memo, 1970)
Zhurma e erërave të dikurshme (Szum dawnych wiatrów, 1964)
Njeriu me top (Człowiek z armatą, 1975)
Trandafil në gotë (Róża w szklance, 1980)
Çudira dhe marrëzi: fabula-epigrame (1995)
Njerëz të krisur: tregime dhe novela (1995)
Kalorësi lakuriq (1996)
Arka e Djallit (1997)

Scenariusze filmowe

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Dritëro Agolliego.

Tłumaczenia polskie

Początek poematu o Qemalu Stafie, Piramidy, Smutek, Śmierć matki, Elegia dla psa, Szaro, Pielgrzym, Człowiek i czas, Tajemnica świecy, [w:] Nie jest za późno na miłość. Antologia poezji albańskiej XX wieku, przeł. M.Saneja, Sejny 2005.

Przypisy

↑ Albanian writer Dritero Agolli dies at 85. globaltimes.cn. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f “Shkrimtari Dritëro Agolli, përfaqësues në rang botëror i një gjuhe të vogël”. panorama.com.al. [dostęp 2024-03-19]. (alb.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f 50 fakte nga jeta e Dritero Agollit = 2017-02-05 [online], shekulli.com [dostęp 2013-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (alb.).
↑ Bashkia Fier i jep titullin “Qytetar Nderi” Dritëro Agollit [online], balkanweb.com, 2017 [dostęp 2024-12-17] (alb.).

Bibliografia

Abaz Hoxha: Enciklopedia e kinematografise shqiptare. Autore & vepra. Tirana: Toena, 2002. ISBN 99927-1-555-3. (alb.).
Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Plymouth: Scarecrow Press, Inc., 2010, s. 1–2, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.).
Strona poświęcona literaturze albańskiej. albanianliterature.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-01)].
Biogram i utwory poety. teksteshqip.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-02)].